"Giá bản quyền tăng cao khiến nạn phát sóng lậu bùng nổ"

Hội thảo “Bảo hộ quyền của tổ chức phát sóng trong môi trường số” ngày 19/9 có sự tham gia của nhiều chuyên gia, trong đó có đại diện tới từ Đài SBS của Hàn Quốc. Ông Lee Dogoo, Trưởng bộ phận kinh doanh SBS Content Hub cho rằng, tình trạng vi phạm bản quyền không chỉ xảy ra tại Việt Nam mà với mọi quốc gia. Nhưng ông nhấn mạnh, lý do của việc tăng những nội dung trái phép chính là giá bản quyền đã tăng quá cao. Khi giá bản quyền tăng, quy mô của thị trường phát sóng "lậu" cũng lớn dần.

Đứng ở góc độ người dùng, bà Vũ Thị Hương Lan, Trưởng khoa Pháp luật Quốc tế, ĐH Luật Hà Nội cũng đồng tình. Bà cho rằng, một số đơn vị sở hữu bản quyền đưa ra giá quá cao và đó chính là nguyên nhân cản trở sự tiếp xúc của người xem đối với những nội dung chính thống, hợp pháp.

Người hâm mộ Việt Nam cổ vũ môn bóng đá tại ASIAD 2018 - giải đấu mà khán giả không được xem phát sóng trực tiếp từ đầu vì chi phí bản quyền cao. Ảnh: Đức Đồng.

Bà lấy ví dụ giải đấu thể thao Asiad 2018. Vì đơn vị sở hữu đưa ra cho Việt Nam mức giá cao bất thường so với những quốc gia khác nên không ai mua được và công chúng buộc phải tìm đến những trang web vốn chưa từng được biết tới. "Không ủng hộ điều đó nhưng tôi cho rằng, rõ ràng các tổ chức có bản quyền nên xem lại", bà nói.

Giảng viên này cũng đề xuất, cần có biện pháp loại bỏ việc phân biệt đối xử khi bán bản quyền tăng. "Tôi đề nghị bán cho nước khác như thế nào cũng phải bán cho chúng tôi thế đó. Tại sao lại bán cho nước khác một mà bán cho Việt Nam 5, 10", bà Lan nói.

Phát biểu sau đó, ông Ngô Huy Toàn, Trưởng phòng Thanh tra Báo chí và Thông tin mạng, Bộ Thông tin Truyền thông cũng nhìn nhận các đơn vị sở hữu bản quyền thường đưa ra giá khác nhau cho từng đối tượng, thậm chí rất chênh lệch. Đây cũng là nguyên nhân khiến các nhà đài phải cần hỗ trợ của doanh nghiệp mới có thể mua bản quyền.

Ông cũng cho biết, cơ quan quản lý đã nhiều lần trao đổi với các đối tác, hiệp hội nước ngoài, các liên minh, tổ chức phát sóng và có kiến nghị chính thức nhưng chưa đạt được kết quả bởi họ cũng có những cơ sở pháp lý riêng.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông thì cho rằng, xu hướng xem thể thao trên Internet của người Việt là một lý do khiến việc xâm phạm bản quyền ở mảng này gia tăng nhanh hơn.

Theo số liệu của Global Web Index cuối năm 2017, tỷ lệ xem thể thao của toàn cầu trên Internet năm 2016 chỉ chiếm khoảng 15% và tăng lên 19% trong năm 2018. Trong khi đó, tại Việt Nam và Thái Lan, tỷ lệ này năm 2016 là 27% nhưng đến 2018 đã tăng lên 32%.

Các cầu thủ Man City ăn mừng chức vô địch giải Ngoại hạng Anh - một trong những giải đấu có chi phí bản quyền đắt đỏ. Ảnh: EPL.

Dẫn chứng 5 website thể thao vi phạm bản quyền lớn nhất, ông Đồng cho biết, nếu như tháng 3 đạt 11,1 triệu lượt xem thì đến tháng 6 - thời điểm có World Cup - con số này đã tăng lên 25,4 triệu lượt. Một trang chiếu phim lậu, trong tháng 8 cũng đạt tới 68 triệu lượt người xem. Con số này đã tăng mạnh so với hồi tháng 3 (chỉ 44 triệu lượt).

Theo ông Đồng, chính xu hướng này đã khiến Facebook - mạng xã hội lớn nhất thế giới - có động thái mua quyền phát sóng Giải ngoại hạng Anh tại châu Á, bao gồm cả Việt Nam, Thái Lan.

Ông Nguyễn Thanh Vân, Trưởng bộ phận Sở hữu trí tuệ, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) cũng bổ sung tình trạng VTV bị vi phạm bản quyền nghiêm trọng. Ông kể, đa số các đơn vị sử dụng chương trình của VTV mà không xin phép, tự ý cắt quảng cáo hoặc chèn quảng cáo của mình. Nạn sao chép xảy ra với cả những chương trình truyền hình đặc sắc có chi phí bản quyền và sản xuất tốn kém. Các nội dung bị phát tràn lan trên Internet, in thành băng đĩa bán trên thị trường. Nhiều chương trình mà VTV phải trả kinh phí lớn để mua bản quyền thì bị nhà đài khác thu lại để phát sóng mà không trả phí.

“Ví dụ, riêng tháng đầu tiên phát sóng 2 bộ phim Người phán xử và Sống chung với mẹ chồng, có trên 400 trang Facebook và kênh Youtube vi phạm. Với giải bóng đá World Cup 2018, chỉ trong 2 ngày đầu tiên có 700 tài khoản vi phạm”, ông Vân nói.

Cho rằng việc vi phạm bản quyền diễn ra từng ngày, từng giờ trên môi trường số, song đại diện K+ thừa nhận chưa có công cụ hữu hiệu nào để áp dụng với mọi nền tảng.

Đại diện K+ cho biết từng nhiều lần cố gắng yêu cầu các bên vi phạm gỡ nội dung đăng tải nhưng không hiệu quả. "Trong khi đó, nếu không bảo vệ bản quyền thì chúng tôi sẽ không thể đảm bảo được nguồn thu", ông nói.

Đại diện K+ cũng nhắc lại câu chuyện trước đây, khán giả Việt Nam đã phải chịu thiệt thòi khi một thời gian không được xem giải Champions League và Europa League cũng vì nạn vi phạm bản quyền.

K+ đang sở hữu bản quyền phát sóng giải bóng đá Ngoại hạng Anh, Champions League và Europa League; Hệ thống các giải tennis ATP... Theo K+, ngoài khoản phí bản quyền lớn đã bỏ ra, họ cũng phải đầu tư không nhỏ để nâng cấp hệ thống và xây dựng đội ngũ chuyên giám sát, ngăn chặn, phát hiện và xử lý vi phạm bản quyền. Tuy nhiên, vị này cũng cho rằng, rất khó có thể giải quyết triệt để nếu không có sự hợp tác từ người dùng và sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý.

Trong khi đó, Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông thì kiến nghị Việt Nam nên có chế tài cho phép các đơn vị cung cấp cho quyền truy cập sử dụng Internet (ISP) chặn các website, gỡ nội dung vi phạm, chặn dòng tiền quảng cáo đối với các đơn vị vi phạm bản quyền. Cùng với đó, các hiệp hội có thể công khai danh sách trên các website vi phạm và thông tin đến các đại lý quảng cáo...

Nguyễn Hà

Facebook đang đối mặt vấn nạn vi phạm bản quyền tràn lan Không chỉ giới hạn ở vấn đề vi phạm bản quyền các cơ quan truyền thông, Facebook lâu nay vẫn là nơi chứa rất nhiều ...

Cuộc chiến bản quyền Ngoại hạng Anh lại nóng giữa Facebook và nhà đài Việc Facebook tuyên bố nắm trong tay bản quyền Ngoại hạng Anh 3 mùa liên tiếp từ mùa bóng 2019-2020 tại Việt Nam đã khiến ...