Đuổi học

Trước sự hùng hổ của phụ huynh, tôi phải toát mồ hôi mới khuyên được anh bình tĩnh và mời anh vào văn phòng nói chuyện riêng. Chẳng là con anh bị bạn đánh.

Cả hai em chưa bị thương nghiêm trọng vì được can ngăn kịp thời. Cũng là một người mẹ, tôi rất hiểu cảm xúc của anh. Trong văn phòng, anh liên tục yêu cầu gặp mặt "học sinh côn đồ" để "xử lý", yêu cầu tôi phải đuổi học cậu.

Tôi giải thích cho anh rằng, hội đồng kỷ luật đã xử lý nghiêm minh. Em đó phải viết bản kiểm điểm, cam kết không tái phạm. Chúng tôi đã mời cha mẹ em tới trường trao đổi các biện pháp. Còn việc cho thôi học là không thể theo quy chế hiện nay, dù rằng em đã đánh bạn không chỉ một lần, thậm chí là rủ các bạn khác đánh hội đồng. Hơn nữa, nếu đẩy em ra khỏi cổng trường lúc này, một đứa trẻ vị thành niên liệu có thể sa ngã đến đâu nữa?

Giáo viên chủ nhiệm học sinh cá biệt kia cũng đã khuyên nhủ em rất nhiều, phụ huynh thì khóc hết nước mắt vì bất lực. Nhưng không có gì đảm bảo rằng, trong phút giây nóng giận bốc đồng, em đủ bình tĩnh để không vung nắm đấm với bạn bè. Học sinh biết rõ hình phạt nặng nhất nhà trường có thể làm chỉ là dừng học một tuần.

Từ khi làm giáo viên, không ngày nào tôi không nơm nớp "học sinh của mình có gây chuyện gì không?". Từ khi làm mẹ, ngày nào tôi cũng mong con đi học và về nhà an toàn. Vì thế, tôi đã vô cùng bàng hoàng và rơi nước mắt khi đọc tin về nam sinh ở Hà Nam tử vong do bị bạn đánh. Tôi không khỏi nghĩ mãi, em đánh bạn sẽ đeo theo nỗi day dứt lâu dài, còn hai gia đình sẽ đau đớn suy sụp thế nào.

Sau nhiều năm dạy học, tôi thấy hiện tượng chửi bậy, khiêu khích, bắt nạt, đánh lộn, tấn công bằng lời nói hay hành vi bạo lực giữa học sinh vẫn gia tăng. Mới hôm 20/11, đồng nghiệp tôi được nhận một "món quà" từ học sinh mình chủ nhiệm: vụ ẩu đả của hơn mười em lớp bảy. Các thầy cô phải bỏ buổi họp mặt kỷ niệm ngày nhà giáo để ra công an phường. "Gia đình bây giờ hết cách rồi, nói nó không nghe, nhờ cô bảo mấy chú công an ở phường cứ nhốt vài bữa cho nó sợ", mẹ của em cầm đầu vụ gây gổ nói, "giờ nó ăn rồi cứ đánh lộn, tôi bị mời lên riết, bỏ hết công ăn việc làm".

Nguyên nhân của bạo lực học đường đã được phân tích rất nhiều. Tâm sinh lý học sinh đang giai đoạn phát triển, chưa ổn định, các em thích chứng tỏ bản thân, thiếu khả năng kiềm chế, ảnh hưởng xấu từ mạng xã hội, có khi từ chính gia đình, lối xóm. Thậm chí, có những vụ đánh nhau không cần nguyên nhân, chỉ là thích thì đánh. Nhưng giải pháp thì vẫn chưa có cách nào thật sự triệt để. Trong rất nhiều tình huống, giáo viên và nhà trường bị cho rằng không làm hết trách nhiệm với các học sinh hư.

Mỗi khi có vấn đề về bạo lực học đường, nhiều người "còm men" rằng tất cả do giáo dục. Chúng tôi chỉ là những giáo viên bình thường, rất nhiều vụ việc của học sinh chính chúng tôi cũng cảm thấy bế tắc. Còn nếu nói thật ra mọi khó khăn của mình, giáo viên chúng tôi rất sợ bị xã hội và phụ huynh lên án.

Trường trung học cơ sở hiện nay đã cắt giảm chức danh giám thị, mỗi tuần một giáo viên gặp các em được vài tiết, mỗi tiết 45 phút cho cả lớp hơn 40 em, chạy bài cho kịp chương trình đã sợ thiếu thời gian nên khó mà trao đổi, khuyên nhủ các em về mọi điều. Trong giờ sinh hoạt chung hay sinh hoạt lớp, lúc nào trò chuyện với các em, các thầy cô trường tôi đều nhắc đi nhắc lại rằng nghiêm cấm bạo lực. Các em cũng "vâng, dạ" nhưng nhiều em sau đó vẫn đánh nhau. Bởi, có lẽ lời nói là chưa đủ.

Chúng tôi luôn mời phụ huynh lên trường phối hợp khi có chuyện, nhưng có nhiều phụ huynh cũng thừa nhận họ đã bất lực với con mình. Họ bảo, "thầy cô cứ phạt nó thật nặng vào chứ tui hết cách với nó rồi". Nhà trường cũng nhờ công an phường trong nhiều tình huống. Nhưng với học sinh, công an phường cũng chỉ có thể làm bộ dọa và khuyên nhủ, đâu thể nào "bắt, nhốt" như phụ huynh đề nghị, bởi họ không có quyền.

Bộ Giáo dục đang lấy ý kiến về quy định đuổi học. Theo đó, học sinh vi phạm có thể bị xử lý các mức độ: nhắc nhở, hỗ trợ, giúp đỡ trực tiếp để khắc phục khuyết điểm; khiển trách, thông báo với cha mẹ nhằm phối hợp với nhà trường; tạm dừng học ở trường có thời hạn.

Nếu nhà trường xử phạt học sinh, nhiều ý kiến cho rằng xử phạt chỉ thể hiện sự bất lực của trường, giáo dục tiên tiến là phải cảm hóa con người. Nếu có vụ nghiêm trọng, lại có ý kiến phê phán rằng trường xử phạt quá nhẹ, chắc vô trách nhiệm hay ăn hối lộ, các thành phần như vậy sao chưa đuổi học. Trong khi theo quy chế hiện nay, nhà trường không được đuổi học, chỉ được cho thôi học tối đa một tuần. Mà với học sinh đã dám hành hung bạn như các nữ sinh ở Thanh Hóa, bị phạt thôi học một tuần, tôi e các em chẳng buồn.

"Thôi học một tuần" có đủ răn đe với học trò? Kể cả nếu "đuổi học cho nó chừa", thì bị đuổi xong các em sẽ đi đâu, có thành người tốt hơn? Đúng là học sinh còn chưa đủ năng lực và nhận thức, cần phải được giáo dục uốn nắn, nhưng tôi xin mạnh dạn cho rằng, có những học sinh mà môi trường giáo dục bình thường gần như không thể uốn nắn.

Trường giáo dưỡng là mô hình cải tạo cho trẻ vị thành niên có thể nói là duy nhất hiện nay tại nước ta. Nhưng nơi này chỉ dành cho các em vi phạm rất nghiêm trọng. Để đưa một trẻ hư vào trường giáo dưỡng cải tạo, cần có quyết định của tòa án nhân dân và chính quyền địa phương,có bằng chứng em phạm tội nguy hiểm nhiều lần cùng các ý kiến từ gia đình và cộng đồng. Còn lại, giải pháp được khuyến nghị với hầu hết học sinh hư vẫn là "gia đình kết hợp với trường học, địa phương".

Tôi tin trong mỗi học sinh hư, cá biệt có những tổn thương và lệch lạc từ nhiều nguyên nhân suốt quãng đời trước đó, gồm cả tâm lý và thể chất. Nhiều em cần một môi trường nghiêm khắc và phù hợp hơn. Tôi hình dung nó nằm giữa môi trường bình thường và chuyên biệt như trường giáo dưỡng, đủ khắt khe để nắn trẻ vào nguyên tắc cơ bản nhưng đủ tôn trọng và tình thương để trẻ còn tin rằng cuộc đời là quý giá.

Dạy một con người đã khó, dạy học sinh hư chắc chắn chưa bao giờ là việc dễ. Liều lượng yêu thương hay trừng phạt bao nhiêu là vừa, chúng ta sẽ không bao giờ có câu trả lời chính xác hoàn toàn. Nhưng điều đó không có nghĩa các nhà lập pháp và giáo dục hôm nay không thể tìm ra một giải pháp tiệm cận với thực tế hơn.

Phạm Minh Phương Hằng

Cậu bé 15 tuổi bị đuổi học vì béo Trường dạy nghề ở tỉnh Hồ Nam lo sợ thân hình nặng 150 kg của Xiaoxiong sẽ khiến em gặp vấn đề về sức khỏe ...

Bé 4 tuổi bị 3 trường mẫu giáo đuổi học vì cách dạy sai lầm Bé Hòa Hòa (Trung Quốc) sẵn sàng tè ngay trên bàn nếu cô giáo không đưa đi vệ sinh khiến 3 trường mẫu giáo đều ...