Hồ thủy lợi Próh, thuộc xã Próh, huyện Đơn Dương (Lâm Đồng) được đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng từ năm 1986. Đây là hồ chứa nước lớn, dung tích hơn 3,2 triệu m³, có nhiệm vụ cấp nước tưới cho 515ha lúa và rau màu, kết hợp nuôi cá, cải tạo môi trường và tạo điểm văn hóa cho bà con đồng bào địa phương. Tuy nhiên, những năm qua, hồ thủy lợi này lại bị nhiều người lấn chiếm khiến lòng hồ ngày càng bị thu hẹp.
Trước tình trạng trên, năm 2017, Trung tâm Quản lý đầu tư và Khai thác thủy lợi Lâm Đồng đã lập hồ sơ cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ đập và hành lang bảo vệ hồ chứa nước. Đơn vị đã cắm 69 mốc (gồm 11 mốc bảo vệ đập và 58 mốc phạm vi lòng hồ), đồng thời bàn giao bản đồ ranh giới vị trí cắm mốc cho Phòng NN&PTNT, Phòng TN&MT huyện Đơn Dương, UBND xã Próh quản lý. Tuy nhiên, hiện nay chỉ còn 15/69 mốc tồn tại ngoài thực địa. Nguyên nhân do một số mốc cắm vào đất của người dân hoặc dọc đường đi, khi người dân sản xuất để thuận tiện đã dịch chuyển vị trí mốc hoặc do xe cộ đi lại va đụng vào gây hư hỏng.
Những năm qua, cơ quan chức năng đã liên tiếp phát hiện nhiều trường hợp vi phạm các quy định của pháp luật về bảo vệ hồ thủy lợi. Theo Sở NN&PTNT tỉnh Lâm Đồng, ngày 11/4/2021, lợi dụng khi lòng hồ đang cạn nước, ông Nguyễn Xuân Hải (dân phố Nghĩa Đức, thị trấn Thạnh Mỹ, huyện Đơn Dương) đã tự ý đưa máy đào vào đào đất, san gạt mặt bằng trong phạm vi lòng hồ Próh, dưới cao trình mực nước dâng bình thường.
Ngày 10/1/2022, Trạm Quản lý khai thác thủy lợi Đơn Dương đã phát hiện ở phía trái lòng hồ, tại vị trí trong khoảng giữa cột mốc bảo vệ hành lang từ số 48 đến số 49 có một nhóm người đang thi công giàn sắt vươn ra lòng hồ khoảng 3- 4m, chiều dài khoảng 30m. Toàn bộ khung sắt nằm hoàn toàn trong hành lang bảo vệ hồ, có hàng rào cắm xuống lòng hồ Próh.
Tiếp đó, ngày 12/5, Trạm quản lý khai thác thủy lợi Đơn Dương kiểm tra phát hiện phía thượng lưu hồ chứa nước Próh lại có một nhóm thợ đang thi công đắp bao tải cát với chiều dài khoảng 20m, cao khoảng 2-3m chặn ngang khe suối (nhánh suối này là một trong số những nguồn cấp nước của hồ chứa nước Próh). Tuy nhiên, khi đến địa điểm vi phạm để làm việc, nhóm người này đã ngăn cản, không cho cán bộ Trạm quản lý khai thác thủy lợi Đơn Dương tiếp cận và làm việc. Ngày 12/7 vừa qua, UBND huyện Đơn Dương đã tổ chức đoàn kiểm tra, xác định hành vi đắp đập ngăn nước và làm cầu phao chắn ngang khe suối chính đổ về hồ Próh là do Công ty TNHH Du lịch Pró thực hiện. UBND tỉnh Lâm Đồng cũng đã chỉ đạo Sở NN&PTNT tỉnh này phối UBND huyện Đơn Dương kiểm tra dấu hiệu vi phạm của công ty này.
Kết quả, Công ty TNHH Du lịch Pró có 4 hành vi vi phạm, gồm chuyển đất trồng cây hàng năm khác sang đất phi nông nghiệp tại khu vực nông thôn với tổng diện tích 1.579m² tại xã Próh mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép; chiếm đất nông nghiệp là đất rừng phòng hộ tại khu vực nông thôn với diện tích 1.027m²; làm lều, quán, tường, xây dựng công trình tạm trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi với diện tích 258m²; đắp đập ngăn nước và làm cầu phao chắn ngang khe suối chính đổ về hồ Próh. Ngoài ra, tại khu vực hạ lưu đập Próh, trong phạm vi hành lang bảo vệ công trình thủy lợi hồ chứa nước người dân cũng đã tái lấn chiếm khoảng 6.000m² đất để canh tác, trồng rau màu và lắp dựng chòi để chứa dụng cụ, phân bón.
Qua rà soát của Phòng TN&MT huyện Đơn Dương, tổng diện tích hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trong hành lang bảo vệ hồ chứa nước Próh là 194.715m². Trong đó, diện tích đã cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong hành lang bảo vệ hồ thủy lợi là 109.804 m²/70 thửa. Thời điểm cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất từ năm 1994 đến năm 2013. Trước sự việc trên, Sở NN&PTNT tỉnh Lâm Đồng đã đề nghị UBND huyện Đơn Dương không cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho diện tích còn lại trong hành lang bảo vệ hồ thủy lợi.
Đến nay, cơ quan chức năng đã xác định được 18 tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính liên quan tới hành lang bảo vệ lòng hồ thủy lợi Próh. Trước sự lấn chiếm lòng hồ thủy lợi này xảy ra ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng tới an toàn hồ đập, Tỉnh ủy và UBND tỉnh Lâm Đồng đã có nhiều có văn bản chỉ đạo Sở NN&PTNT, UBND huyện Đơn Dương khẩn trương kiểm tra, lập hồ sơ, xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, tới nay việc xử lý các vi phạm trên đang gặp rất nhiều khó khăn do sự cản trở, không hợp tác của các đối tượng vi phạm.
Ngày đăng: 09:16 | 08/08/2022
Khắc Lịch / cand.com.vn