Đã đến kỷ nguyên của thuốc viên điều trị COVID-19?

Bước tiến có ý nghĩa quan trọng

Thuốc của Merck và Pfizer đều dùng theo đường uống, ngay sau khi phát hiện những triệu chứng đầu tiên của bệnh COVID-19, nhằm ngăn chặn nguy cơ bệnh trở nặng và cần nhập viện điều trị. Đây là phương pháp điều trị luôn được các nhà khoa học theo đuổi sau khi thế giới bắt đầu đối mặt cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu hồi năm ngoái.

Sau nhiều tháng nghiên cứu, Merck và Pfizer lần lượt công bố đã đạt được những mục tiêu khó khăn này, một bước tiến có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Hôm 5/11, Pfizer cho biết họ đang thúc đẩy giới chức Mỹ cấp phép cho thuốc viên Paxlovid của mình. Meck thì sớm hơn khi họ làm điều tương tự đối với thuốc viên Molnupiravir do công ty này bào chế. Cả hai loại thuốc này đều có tác dụng làm suy yếu sự sinh sản của virus SARS-CoV-2, từ đó làm chậm đà diễn tiến của bệnh.

Paxlovid ức chế protease trong cơ thể, loại enzyme mà virus cần để nhân lên, trong khi Molnupiravir hoạt động bằng cách đưa các “viên gạch kiểu RNA” vào bộ gien của virus, tạo ra vô số đột biến lỗi, làm gián đoạn quá trình nhân bản và tiêu diệt virus. Hai hãng dược phẩm cho biết các thử nghiệm lâm sàng đều cho thấy nguy cơ nhập viện giảm mạnh.

Người sử dụng Paxlovid giảm được 89% nguy cơ nhập viện và tử vong, trong khi con số này ở Molnupiravir là 50%. Nếu hiệu quả của những loại thuốc này được xác nhận, đây sẽ là một bước tiến lớn trong cuộc chiến chống lại COVID-19. Cùng với vaccine, thuốc điều trị COVID-19 sẽ trở thành một “tấm khiên” trong “kho vũ khí” trị liệu COVID-19 của thế giới.

Trước khi thuốc viên xuất hiện, thế giới buộc phải dựa vào các phương pháp điều trị ở dạng kháng thể tổng hợp, chúng thường được sử dụng cho những người mắc bệnh nặng, thông qua đường tiêm tĩnh mạch và do đó khó sử dụng hơn. Trong khi đó, nhiều chuyên gia đánh giá nếu được cấp phép rộng rãi, thuốc trị COVID-19 có tiềm năng to lớn giúp chống lại đại dịch. Thuốc viên được cho là dễ sử dụng, sản xuất và bảo quản hơn so với vaccine, nên đặc biệt hữu ích tại những quốc gia thu nhập thấp và trung bình, nơi cơ sở hạ tầng và nguồn cung vaccine bị hạn chế.

Trên thực tế, trong khi vaccine COVID-19 giúp thay đổi tình hình dịch tại nhiều quốc gia thu nhập cao, thiếu hụt nguồn cung đã khiến những nước nghèo không kịp tiến hành chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn để ngăn chặn làn sóng lây nhiễm. Ngay cả khi nhận được vaccine, một số nước vẫn gặp vấn đề trong khâu bảo quản, phân phối trước khi vaccine hết hạn. Thuốc viên còn có khả năng được bệnh nhân khắp thế giới ưa chuộng hơn so với những phương pháp điều trị COVID-19 khác hiện nay.

Tại Mỹ, biện pháp điều trị bằng kháng thể đơn dòng đang được sử dụng, nhưng cách này đòi hỏi các quy trình tiêm truyền tương đối phức tạp và tốn kém. Dạng thuốc viên còn có lợi thế hơn so với mũi tiêm khi xét đến những người bị chứng sợ kim tiêm. Một số chuyên gia cho rằng điều này nằm trong số những lý do ít được chú ý khiến nhiều người từ chối tiêm vaccine COVID-19. Thuốc điều trị COVID-19 của Merck và Pfizer cho đến nay vẫn chưa cho thấy nhiều tác dụng phụ, yêu cầu dùng khoảng 10 liều trong 5 ngày. Nhà virus học người Anh Stephen Griffin chia sẻ với Science Media Center: “Sự thành công của những loại thuốc kháng virus này đã đánh dấu một kỷ nguyên mới, thời điểm mà chúng ta có thể ngăn chặn những hậu quả nghiêm trọng của virus SARS-CoV-2”.

Cho đến nay, vẫn chưa thể để đánh giá cụ thể hiệu quả các liệu pháp điều trị của Merck và Pfizer, vì kết quả nghiên cứu của hai loại thuốc này đều chỉ dựa trên các tuyên bố của nhà sản xuất. Họ cũng chưa cung cấp dữ liệu về các thử nghiệm lâm sàng. Vào tháng 9, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm người Pháp, Karine Lacombe đã cảnh báo rằng nên “thận trọng” với những tuyên bố của các hãng dược phẩm này cho đến khi các nghiên cứu được xem xét kỹ lưỡng. Song bà chỉ ra rằng những phương pháp điều trị này đại diện cho một thị trường “tiềm năng to lớn” đối với các nhà sản xuất dược phẩm. Tuy nhiên, đã có một số bằng chứng chỉ ra rằng Merck và Pfizer không đưa ra những lời hứa suông. Cả hai đều dừng thử nghiệm lâm sàng sớm hơn dự kiến vì thu được kết quả rất tốt, với sự đồng thuận của các ủy ban giám sát độc lập.

Thuốc Molnupiravir của Merck đã được phê duyệt ở Vương quốc Anh. Hôm 4/11, các cơ quan y tế đã “bật đèn xanh” cho việc sử dụng Molnupiravir ở những bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng, chẳng hạn như người cao tuổi, người béo phì hoặc những người mắc bệnh tiểu đường. Các cơ quan y tế của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) cũng đang khẩn trương xem xét loại thuốc này. Cơ quan Dược phẩm châu Âu cam kết sẽ đẩy nhanh quá trình thẩm định liệu pháp này, song chưa đưa ra thời điểm cụ thể.

Nhưng không thể thay thế vaccine

Thuốc viên kháng virus của Merck và Pfizer đã được chứng minh có thể làm giảm đáng kể tác động tồi tệ nhất của COVID-19 nếu sử dụng đủ sớm. Tuy nhiên, các bác sĩ cảnh báo những người do dự tiêm chủng không nên nhầm lẫn giữa lợi ích của các phương pháp điều trị với việc phòng bệnh bằng vaccine. Một cuộc khảo sát của Tổ chức Gia đình Kaiser cho biết tốc độ tiêm chủng đã chậm lại khi các đảng chính trị ở Mỹ chia rẽ quan điểm về hiệu quả và sự an toàn của vaccine phòng COVID-19. Các yêu cầu bắt buộc tiêm vaccine từ nhiều doanh nghiệp, tiểu bang và chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden, đã thúc đẩy tỉ lệ tiêm chủng nhưng cũng làm dấy lên nhiều tranh cãi.

Một số chuyên gia dịch tễ lo ngại sự xuất hiện của phương pháp điều trị COVID-19 qua đường uống có thể cản trở các chiến dịch tiêm chủng. Ông Scott Ratzan - chuyên gia về truyền thông sức khỏe tại trường Đại học Thành phố New York (CUNY), người đứng đầu nghiên cứu - cho biết các loại thuốc điều trị COVID-19 có thể “cản trợ nỗ lực thúc đẩy mọi người đi tiêm chủng”.

Theo nghiên cứu, trong 8 người tham gia khảo sát thì có 1 người cho rằng họ muốn được điều trị bằng thuốc viên hơn là tiêm vaccine. Ông Ratzan cho rằng “đây là một con số đáng báo động”. “Nếu chỉ hoàn toàn dựa vào một loại thuốc kháng virus, chúng ta sẽ gặp một chút khó khăn. Dù rõ ràng điều đó sẽ tốt hơn là không có gì. Nhưng đây là một trò chơi có mức cược cao”, Tiến sĩ Peter Hotez, chuyên gia vaccine và giáo sư virus học phân tử và vi sinh tại Đại học Y Baylor, cho biết.

Sáu chuyên gia về bệnh truyền nhiễm khác được Reuters phỏng vấn cũng rất hào hứng về triển vọng của các phương pháp điều trị COVID-19 mới, song họ đều đồng ý rằng chúng không thể thay thế vaccine. Theo một nghiên cứu, ngay cả khi đối mặt với biến thể Delta có khả năng lây nhiễm cao, vaccine của Pfizer/BioNTech vẫn có hiệu quả, giảm tổng cộng 86,8% nguy cơ nhập viện. Nghiên cứu cho biết một số người không tiêm vaccine sẵn sàng dựa vào các kháng thể đơn dòng - loại thuốc được sử dụng thông qua tiêm hoặc truyền tĩnh mạch - như một liệu pháp hỗ trợ điều trị trong trường hợp mắc COVID-19.

PV

Điều kiện để khán giả vào sân Mỹ Đình cổ vũ đội tuyển Việt Nam

Nhiều địa phương đổi phương án đón học sinh trở lại trường

Hà Nội phát hiện 222 ca nhiễm COVID-19, có 105 F0 cộng đồng, thêm 1 ổ dịch mới