Khi một đội tàu vận chuyển những chiếc xe điện siêu rẻ đến châu Âu, như xe của thương hiệu Trung Quốc BYD, các nhà sản xuất xe điện châu Âu bất lực đứng nhìn và mong đợi các cơ quan quản lý cứu họ khỏi cuộc chiến giá cả mà họ khó có thể thắng.
Liên minh châu Âu (EU) dự kiến sẽ áp thuế đối với các nhà sản xuất xe Trung Quốc khi hoàn tất cuộc điều tra về các hành vi phản cạnh tranh, sau khi các nhà sản xuất xe rơi vào “tình trạng sốc” trước những mẫu xe điện giá cả phải chăng của BYD.
Phân tích mới nhất của công ty nghiên cứu Rhodium Group đã đề xuất mức thuế mà EU cần phải áp dụng để hạn chế xe điện Trung Quốc tràn vào thị trường nội khối. Thật không may đối với các nhà sản xuất xe trong nước, bởi con số đó cao hơn nhiều so với những gì EU dự kiến thực hiện.
Hồi tháng 1 vừa qua, Ủy ban châu Âu cho biết họ có kế hoạch đến thăm các nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Trung Quốc, bao gồm BYD và Geely, như một phần của cuộc điều tra về các hành vi bị cáo buộc là phản cạnh tranh của Trung Quốc liên quan đến các khoản trợ cấp của nhà nước cho các nhà sản xuất. Cuộc điều tra diễn ra sau những phát biểu của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen vào tháng 9 năm ngoái, khi bà cáo buộc Trung Quốc và các nhà sản xuất xe điện của nước này đang bóp méo thị trường, dẫn đến một cuộc điều tra chính thức được tiến hành vào tháng 10 cùng năm.
Cuộc chiến EU khó có thể thắng
Xe điện Trung Quốc có một số lợi thế so với các nhà sản xuất xe phương Tây. Ví dụ, BYD có quyền kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng của mình, trong đó nguồn cung cấp pin là một lợi thế rất lớn.
Theo công ty nghiên cứu SNE Research của Hàn Quốc, các công ty Trung Quốc chiếm 6 trong số 10 nhà sản xuất pin hàng đầu thế giới về lượng pin lắp đặt cho xe điện vào năm ngoái. Khoảng 80% vật liệu cathode, thành phần cốt lõi của pin, được sản xuất tại Trung Quốc.
Pin chiếm từ 30% đến 40% chi phí sản xuất xe điện. Theo Cơ quan Năng lượng quốc tế, giá pin trung bình ở Trung Quốc bằng khoảng 80% giá pin ở châu Âu và Mỹ. Thép và các linh kiện khác cũng có thể mua được với giá thấp tại Trung Quốc, và chính phủ nước này đã hào phóng cung cấp các khoản trợ cấp lớn và hỗ trợ khác cho hoạt động nghiên cứu và phát triển cũng như xây dựng nhà máy xe điện.
Điều đó đã giúp họ giành thị phần ở châu Âu với tốc độ chóng mặt. Rhodium Group viết trong báo cáo: Nhập khẩu xe điện từ Trung Quốc của EU đã tăng từ 1,6 tỷ USD vào năm 2020 lên 11,5 tỷ USD vào năm 2023. Liên đoàn Giao thông và Môi trường châu Âu (T&E) dự báo xe điện Trung Quốc dự kiến sẽ chiếm 1/4 tổng số xe điện được bán trên lục địa trong năm nay.
Rhodium Group đã đưa ra những con số về mức độ thách thức mà các nhà sản xuất xe châu Âu phải đối mặt, lấy chiếc xe Seal U giá cả phải chăng của BYD làm ví dụ minh họa: Chiếc xe này được bán với giá 20.500 euro (21.950 USD) ở Trung Quốc và 42.000 euro (45.000 USD) ở EU. Có thể thấy, các nhà sản xuất xe Trung Quốc đang tìm cách thu được lợi nhuận cao hơn ở châu Âu khi cuộc chiến giá cả ở quê nhà đẩy tỷ suất lợi nhuận của họ xuống mức sàn.
Cơ chế định giá này có nghĩa là Seal U mang lại cho BYD lợi nhuận 14.300 euro (15.300 USD) ở EU, nhưng chỉ lãi 1.300 euro (1.400 USD) ở Trung Quốc. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi thuế quan được coi là câu trả lời để ngăn chặn xe điện giá rẻ của Trung Quốc tràn ngập thị trường EU.
Giám đốc điều hành Tesla, Elon Musk, người đang đối đầu với BYD trong cuộc chiến giá xe điện ở Trung Quốc, đã chia sẻ suy nghĩ của ông về những gì cần thiết để ngăn chặn các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc tiếp quản thị trường phương Tây. Ông nói: “Theo quan sát chung của chúng tôi, các công ty xe điện Trung Quốc là những công ty xe điện cạnh tranh nhất trên thế giới. Nếu không có rào cản thương mại nào được thiết lập, họ sẽ phá hủy hầu hết các công ty xe điện khác trên thế giới”.
Những lựa chọn của EU
Tuy nhiên, mức thuế quan cần để có thể cản bước Trung Quốc sẽ khiến các cơ quan quản lý phải đau đầu. Rhodium Group cho rằng EU sẽ áp dụng mức thuế 15% đến 30% đối với xe điện của Trung Quốc sau khi cuộc điều tra của họ kết thúc. Nhưng ngay cả khi thuế suất được áp dụng ở mức cao nhất trong phạm vi này, Rhodium Group cho rằng cũng không có khả năng ngăn cản các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc xuất hàng sang EU hoặc mang lại mức giá ngang bằng với các đối thủ cạnh tranh địa phương. Đó là bởi lợi nhuận của các nhà sản xuất xe Trung Quốc ở EU rất lớn nên chỉ có mức thuế cao bất ngờ mới đủ khiến các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc như BYD từ bỏ việc bán xe điện tại châu Âu.
Theo tính toán của Rhodium Group, với mức thuế 30%, các công ty xe điện Trung Quốc vẫn thu được lợi nhuận cao hơn so với tại Trung Quốc, có nghĩa là xuất khẩu sang châu Âu sẽ vẫn rất hấp dẫn đối với họ. Nghiên cứu của công ty này chỉ ra: “Mức thuế trong khoảng 40% đến 50% - thậm chí còn cao hơn đối với các nhà sản xuất tích hợp theo chiều dọc như BYD - có lẽ sẽ cần thiết để khiến thị trường châu Âu trở nên kém hấp dẫn đối với các nhà xuất khẩu xe điện Trung Quốc”.
Con số như vậy hiện nay thực sự không thể thực hiện được do các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới mà EU hiện đang áp dụng trong trao đổi thương mại với Trung Quốc. Thay vào đó, Rhodium Group đề xuất rằng EU có thể chuyển sang “các công cụ phi truyền thống” để bảo vệ các nhà sản xuất xe nội địa, chẳng hạn như các hạn chế nhập khẩu xe điện Trung Quốc vì yếu tố môi trường hoặc an ninh quốc gia.
Theo Tu Le, người sáng lập công ty tư vấn Sino Auto Insights, EU và Mỹ đang tụt lại phía sau rất xa vì họ không có xe điện chất lượng với giá cả phải chăng vì các nhà sản xuất ôtô truyền thống của họ đến gần đây mới thực sự tập trung vào thiết kế và chế tạo xe điện.
Ngày đăng: 14:39 | 06/05/2024
Khánh An / CAND