Cúng rằm tháng 7 và cúng cô hồn có phải là một?

Người Việt nhắc đến rằm tháng 7 Âm lịch là nhắc đến Vu Lan báo hiếu, đến xá tội vong nhân, cúng cô hồn... Vì ngày lễ này có nhiều tầng ý nghĩa nên không ít người băn khoăn về nghi thức, chẳng hạn như liệu có phải cúng rằm tháng 7 chính là cúng cô hồn hay không.

Câu trả lời là, cúng cô hồn chỉ là một trong những nghi lễ được thực hiện trong dịp rằm tháng 7, bên cạnh các nghi lễ khác như lễ Vu lan, cúng gia tiên, cúng thần linh, cúng Phật, cầu siêu cho các vong linh... Các nghi lễ này liên quan đến tín ngưỡng dân gian Việt Nam và giáo lý nhà Phật.

Cúng cô hồn – tín ngưỡng dân gian trong tháng 7

Tục cúng cô hồn trong tháng 7 Âm lịch lại gắn liền với tín ngưỡng dân gian hơn là Phật giáo. Người xưa tin rằng tháng 7 là thời điểm mở cửa địa ngục, khi các chúng sinh ở âm giới, kể cả những người đang chịu tội ở địa ngục, cũng được phép trở lại dương gian. Để tránh bị ma quỷ quấy nhiễu và cũng để bố thí cho những linh hồn vất vưởng không được thờ cúng, người dân thực hiện nghi lễ cúng cô hồn, bên cạnh việc chúng tổ tiên, thần linh hay lên chùa lễ Phật.

Lễ cúng cô hồn thường được thực hiện từ mùng 2 đến 14 tháng 7 Âm lịch. Lễ vật bao gồm bánh kẹo, cháo trắng, gạo muối, tiền vàng mã. Gia chủ thường đặt mâm cúng ngoài sân hoặc trước cửa nhà vào buổi chiều tối. Sau khi thắp hương và khấn vái, họ sẽ rải gạo muối, đốt vàng mã để mong các vong linh được mát mẻ, sớm siêu sinh, đồng thời cầu bình an cho gia đình.

Mâm lễ cúng cô hồn Rằm tháng 7. (Ảnh: Thuyvu755)

Cũng với lễ cúng cô hồn, thường được thực hiện ngoài sân, ngoài ngõ, các gia đình còn làm mâm cỗ cúng tổ tiên, thân nhân đã khuất và thần linh ở bàn thờ trong nhà.

Lễ Vu lan - ngày hiếu hạnh của đạo Phật

Rằm tháng 7 Âm lịch còn được biết đến với tên gọi lễ Vu lan, bắt nguồn từ tích Mục Kiền Liên xả thân cứu mẹ trong kinh Phật. Đây được coi là dịp để con cháu tưởng nhớ công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, tri ân ông bà, tổ tiên, đồng thời thể hiện lòng hiếu thảo.

Với nhiều gia đình theo đạo Phật, rằm tháng 7 là ngày lễ trọng đại. Mâm cúng trong dịp này thường gồm hai phần: Mâm cúng Phật và mâm cúng gia tiên. Đối với mâm cúng Phật, gia chủ chuẩn bị mâm cơm chay thanh tịnh hoặc đơn giản là mâm ngũ quả, dâng lên với tấm lòng thành kính. Sau lễ, gia đình sẽ cùng thụ lộc để cầu bình an.

Mâm cúng gia tiên thường phong phú hơn, gồm các món truyền thống như xôi, gà luộc, canh, giò, nem… Tuy nhiên, nhiều gia đình ngày nay lựa chọn cỗ chay thay vì cỗ mặn, vừa để giữ tinh thần thanh tịnh vừa thể hiện lòng thành. Dù cúng theo hình thức nào, điều quan trọng nhất vẫn là sự hiếu nghĩa và tấm lòng hướng về cội nguồn.

Mâm lễ cúng Rằm tháng 7 với đủ đầy các món. (Ảnh: Thu Hương Vũ)

Mâm lễ chay cúng Rằm tháng 7. (Ảnh: Nguyễn Hồng Thúy)

Nếu như lễ cúng cô hồn gắn với ý nghĩa xá tội vong nhân của ngày rằm tháng 7 theo quan niệm dân gian thì lễ Vu lan gắn với quan điểm về hiếu đạo, sự báo ân và của nhà Phật, và chữ hiếu cũng là phẩm chất truyền thống mà người Việt Nam cực kỳ coi trọng. Điểm chung của các lễ cúng này là đều thể hiện sự nhân ái, tu dưỡng tâm thiện, tôn trọng đạo lý làm người.

Mâm cúng cô hồn gồm những gì?

Lễ cúng cô hồn nên được thực hiện vào buổi chiều tối. Theo quan niệm dân gian, ban ngày có nhiều ánh sáng trong khi các cô hồn mới được thả ra sẽ rất yếu, không dám đến hưởng nếu gia chủ cúng thí thực vào buổi sáng hay trưa.

Tùy theo phong tục tập quán của từng địa phương mà mâm cúng cô hồn có sự khác nhau. Về cơ bản, mâm cúng chúng sinh thường bao gồm các lễ vật sau:

- Muối gạo (sẽ được rắc ra vỉa hè hoặc sân nhà về bốn phương tám hướng sau khi cúng xong)

- Cháo trắng nấu loãng (12 bát con)

- Trái cây (5 loại 5 màu)

- Các loại bỏng ngô, bánh, kẹo

- 12 cục đường thẻ.

- Quần áo chúng sinh bằng giấy với nhiều màu sắc (xanh lam, xanh lá mạ, vàng, hồng...)

- Tiền thật (thường là tiền lẻ) và vàng mã.

- 3 chung nước (hay 3 ly nhỏ), nhang và nến.