Cao tốc Bắc-Nam: Lo rủi ro khi vay vốn nước ngoài

Trong chương trình dự kiến kỳ họp thứ tư sẽ khai mạc vào ngày 23/10 tới, Quốc hội sẽ xem xét, quyết định chủ trương đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông.

VnEconomy dẫn báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án của Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, dự án đáp ứng các tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia. Cụ thể, tổng vốn đầu tư giai đoạn 2017 - 2020 của dự án khoảng 130.216 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư của Nhà nước tham gia thực hiện dự án khoảng 55.000 tỷ đồng. Tổng diện tích giải phóng mặt bằng, tái định cư dự án theo quy hoạch khoảng 3.689ha, trong đó diện tích đất trồng lúa khoảng 1.037ha. Dự án được Chính phủ đề nghị cho phép áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc biệt do Quốc hội quyết định.

Bộ KH-ĐT lo ngại rủi ro tiềm ẩn nếu vay vốn nước ngoài để xây dựng cao tốc Bắc-Nam. Ảnh: TBKTSG

Về phương án đầu tư, Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với phương án của Chính phủ phân chia dự án thành các dự án thành phần, vận hành độc lập, trên cơ sở bảo đảm yêu cầu về tính đồng bộ và khả năng kết nối.

Cho rằng việc thực hiện dự án theo một hình thức đầu tư, có quy mô lớn trong điều kiện vốn đầu tư công còn hạn chế sẽ là không khả thi, tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng các dự án thành phần được phân chia chưa đồng đều. Khi mà có dự án chiều dài 115 km, nhưng có dự án chỉ 15 km hoặc 29 km sẽ khó bảo đảm sự đồng bộ về tiến độ hoàn thành đưa vào khai thác.

Ủy ban Kinh tế cũng lưu ý các dự án thành phần mới yêu cầu phải bảo đảm tiêu chí rõ ràng, công khai, minh bạch và phù hợp với điều kiện kinh tế - kỹ thuật của dự án, nhất là nguyên tắc xác định giá sử dụng dịch vụ và phương án đặt trạm thu giá sử dụng dịch vụ.

Về hình thức đầu tư, theo Tờ trình của Chính phủ, trong danh mục 11 dự án thành phần đầu tư trong giai đoạn 2017 - 2020, dự kiến có 8 dự án được đầu tư theo hình thức BOT, 3 dự án còn lại được đầu tư theo hình thức đầu tư công và hình thức đầu tư BT.

Băn khoăn của cơ quan thẩm tra nằm ở chỗ, đoạn Cao Bồ - Mai Sơn có chiều dài 15 km, lưu lượng 25.556 xe con quy đổi/ngày/đêm cao nhất toàn tuyến lại được lựa chọn đầu tư công, trong khi dự án này có khả năng huy động vốn xã hội cao nhất.

Mặt khác, kết quả giám sát năm 2017 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng BOT cho thấy còn nhiều hạn chế, bất cập đối với hình thức đầu tư này.

Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ có các giải pháp tổng thể xử lý đối với những hạn chế, bất cập đã nêu trong báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tạo điều kiện thuận lợi khi áp dụng hình thức đầu tư BOT đối với dự án.

Băn khoăn của cơ quan thẩm tra còn nằm ở phương án vốn.

Báo cáo thẩm tra nêu rõ, nghị quyết số 26/2016/QH14 của Quốc hội bố trí 80.000 tỷ đồng cho dự án quan trọng quốc gia (trong đó bố trí cho dự án chống ngập TP.HCM 10.000 tỷ đồng). Tuy nhiên, Chính phủ đề nghị bố trí 55.000 tỷ đồng cho dự án đường cao tốc và 15.000 tỷ đồng còn lại sẽ trình Quốc hội phân bổ cho một số dự án quan trọng, cấp bách khác để duy trì năng lực tối thiểu của hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông hiện có.

Dự kiến tổng số vốn của dự án cao tốc Bắc - Nam phía đông là khoảng 130.216 tỷ đồng, trong đó vốn nhà nước hỗ trợ là 55.000 tỷ đồng, nguồn vốn huy động ngoài ngân sách dự kiến khoảng 63.716 tỷ đồng (bao gồm: vốn chủ sở hữu khoảng 12.743 tỷ đồng và vốn vay khoảng 50.973 tỷ đồng).

Tuy nhiên, theo tờ trình của Chính phủ việc huy động vốn từ các tổ chức tín dụng nước ngoài trong điều kiện hiện nay sẽ gặp nhiều khó khăn và việc huy động vốn vay vẫn chủ yếu từ các ngân hàng thương mại trong nước.

Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro cần phải được nghiên cứu kỹ lưỡng, Thường trực Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh.

Liên quan đến khả năng huy động vốn nước ngoài để làm cao tốc Bắc-Nam, tháng 10 năm ngoái, chuyên gia kinh tế Lê Xuân Nghĩa nhận xét: “Các nhà đầu tư nước ngoài họ lo ngại về rủi ro pháp lý của Việt Nam bởi đây là dạng đầu tư tài chính nên rất rắc rối. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần làm rõ về cơ chế thu phí hoàn vốn đầu tư, điều tiết nguồn lực để các nhà đầu tư an tâm".

“Nếu vay của Trung Quốc qua Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á, chúng ta có rủi ro về tỷ giá nếu vay bằng USD, vì đây là đồng tiền đầu tư tài chính quốc tế nên hay biến động vì bị lũng đoạn bởi giới đầu tư tài chính. Còn đồng Nhân dân tệ và đồng Việt Nam thì chỉ đơn giản là các đồng tiền quốc gia. Đồng nhân dân tệ không hoàn toàn thả nổi mà được Chính phủ Trung Quốc định hướng theo hướng yếu đi nên sẽ có lợi nếu chúng ta vay. Trong hoàn cảnh hiện nay, chúng ta có thể chấp nhận vay đồng Nhân dân tệ để tránh rủi ro về tỷ giá”, ông Nghĩa gợi ý.

Trong khi đó, chuyên gia giao thông Phạm Sanh thẳng thắn cho rằng, đừng kỳ vọng vào việc thu hút vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài. Bởi vì hiện nay dự án đầu tư BOT và công trình giao thông ở các nước cũng khó thu hút vốn từ nước ngoài vì vốn đầu tư nhiều mà thu hồi lâu lắm. Ở Việt Nam vừa qua, cơ chế chính sách luôn thay đổi, rất khó để người ta theo kịp. Suất đầu tư đường cao tốc cũng cao quá, lại không kiểm soát được nên người ta nhìn vào cũng ngại.

Trung Quốc vỡ mộng đường sắt cao tốc: Đừng chịu thiệt thòi! \'\'Đầu tư là cần thiết, song đầu tư phải có lộ trình, tầm nhìn phù hợp, không quá ngắn và cũng không quá xa.\'\'

“Hơn 60 ngàn tỷ cho cao tốc Bắc - Nam không phải là chuyện quá khó” Thứ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) Nguyễn Nhật nhận định như vậy khi nói về việc thu xếp vốn cho Dự án ...

Trung Quốc ngập nợ vì đường sắt cao tốc: Tự sập bẫy? Tổng công ty Đường sắt Trung Quốc (CRG) - công ty quốc doanh điều hành hệ thống tàu cao tốc, đang khổ sở với khoản ...

Cao tốc Nội Bài-Lào Cai xuống cấp: Lái xe kêu trời... Rất nhiều tài xế đi tuyến cao tốc Nội Bài-Lào Cai phản ánh nền đường đang bị xuống cấp trầm trọng, rất nguy hiểm.

(http://baodatviet.vn/chinh-tri-xa-hoi/tin-tuc-thoi-su/cao-toc-bac-nam-lo-rui-ro-khi-vay-von-nuoc-ngoai-3345057/)