Cao thủ Nhật Bản thắng 2000 trận khắp thế giới, xếp ngang hàng Lý Tiểu Long

Mitsuyo Maeda (18/11/1878 – 28/11/1941) là võ sĩ judo người Nhật thi đấu tự do trong các trận không giới hạn luật lệ. Theo trang MMA History, Maeda được xem là một trong những võ sĩ tổng hợp (MMA) được ghi nhận sớm nhất vì ông thường xuyên thách đấu với những võ sĩ của các môn võ và thể thao đối kháng khác.

Vào năm 2001, tạp chí võ thuật nổi tiếng của Nhật Bản là Fighting K chọn ra 10 võ sĩ có ảnh hưởng lớn nhất của thế kỷ XX. Trong đó, Maeda và Lý Tiểu Long - người sáng lập Tiệt Quyền Đạo - cùng được nhắc tên.

Mitsuyo Maeda cũng chính là người đã đặt nền móng quan trọng cho nhu thuật Brazil (Jiu-jitsu Brazil/BJJ), môn võ thuật, thể thao đối kháng và hệ thống tự vệ tập trung vào vật, khóa siết (grappling) và chiến đấu trên mặt đất.

Võ sĩ thắng 2000 trận

Sinh năm 1878 tại Nhật Bản, Maeda sống trong thời kỳ chuyển đổi sâu sắc. Khi Nhật Bản chuyển mình từ thời phong kiến sang hiện đại, những con đường truyền thống của samurai dần bị gác lại. Tuy nhiên, Maeda lại bị cuốn hút bởi những truyền thống ấy. Ông từng luyện tập sumo từ nhỏ và đam mê võ thuật – thời bấy giờ được gọi chung là “jiu-jitsu”.

Lý Tiểu Long và Mitsuyo Maeda được tạp chí của Nhật Bản, “Fighting K” xếp vào Top 10 võ sĩ mạnh nhất thế kỷ XX

Carlos Liberi, một võ sư BJJ và cũng là nhà sử học của Gracie Barra, chia sẻ: “Hồi đó, ‘jiu-jitsu’ là từ dùng cho hơn 300 hệ thống chiến đấu độc đáo của samurai. Mỗi gia tộc có phiên bản riêng, được truyền từ thầy sang trò”.

Một người đàn ông đã tìm cách tổ chức và hiện đại hóa các hệ thống này, đó là Jigoro Kano, người sáng lập Kodokan và tạo ra Judo. Mục tiêu của Kano không chỉ là bảo tồn võ thuật – ông muốn nâng tầm chúng thành con đường giáo dục và phát triển nhân cách.

“Kano đã biến những kỹ thuật chiến trường thành phương pháp phát triển cá nhân. Ông biến ‘nghệ thuật chiến tranh’ thành ‘lối sống’”, Carlos Liberi khẳng định.

Maeda trở thành một trong những học trò xuất sắc nhất của Kano – thuộc thế hệ thứ hai của Kodokan. Kano chọn Maeda để truyền bá môn võ thuật mới của mình trên toàn thế giới. Khoảng năm 1904, Maeda đến Mỹ cùng với Tomita và Satake, hai huấn luyện viên Kodokan khác. Những chuyến biểu diễn ban đầu nhanh chóng chuyển thành những trận đấu thách thức đầy kịch tính.

“Maeda không chỉ biểu diễn Judo. Ông thử nghiệm nó. Trong các nhà hát, rạp xiếc và võ đài công khai, ông thách đấu với mọi đối thủ – võ sĩ quyền Anh, đô vật, đấu sĩ catch wrestling”, Carlos Liberi kể lại.

Theo trang Note của Nhật Bản, khi đến bờ Đông nước Mỹ, Maeda và Tomita biểu diễn Judo tại Học viện Sĩ quan Lục quân và Đại học Columbia. Với chiều cao 164 cm và cân nặng 68 kg, Maeda bị các cầu thủ bóng bầu dục to lớn thách đấu, nghĩ rằng họ dễ dàng đánh bại ông. Tuy nhiên, Maeda lần lượt hạ gục tất cả.

Để truyền bá Judo, Mitsuyo Maeda đã thách đấu với nhiều võ sĩ trên khắp thế giới

Maeda còn đăng quảng cáo trên báo, thách đấu công khai với các đô vật. Trận đấu công khai đầu tiên là với Butcher Boy, một đô vật chuyên nghiệp cao 182 cm, nặng 113 kg. Dù chênh lệch thể hình, Maeda dùng kỹ thuật “tomoe nage” (đòn quật vòng tròn) và khóa khớp để giành chiến thắng áp đảo.

Tại Anh, Maeda tiếp tục tổ chức các trận đấu công khai để quảng bá Judo. Trong một trận đấu, ông lần đầu tiên đối đầu với một võ sĩ quyền Anh. Trong trận này, Maeda bảo vệ mặt và ngực, cúi thấp người để vật đối thủ, sau đó khóa khớp để giành chiến thắng. Sau đó, Maeda tiếp tục thi đấu võ thuật tổng hợp khắp châu Âu, từ Pháp đến Bỉ, và giành chiến thắng liên tiếp. Khi đến Tây Ban Nha, ông bắt đầu sử dụng biệt danh “Conde Koma” (Bá tước Koma).

Carlos Liberi cho biết: “Một số người cho rằng cái tên này đến từ từ ‘komaru’ trong tiếng Nhật, nghĩa là ‘khó khăn’, vì ông luôn túng thiếu. Số khác nói ông đeo mặt nạ trong một trận đấu và cần một biệt danh. Dù thế nào, ông đã trở thành huyền thoại với cái tên đó”.

Sau đó, Maeda đến Trung và Nam Mỹ, đi qua Cuba, Mexico, Guatemala, Panama và đánh bại nhiều đô vật to lớn, khiến ông trở nên nổi tiếng. Thành tích của Maeda được ghi nhận là 2000 trận thắng trong các trận đấu có mặc võ phục.

Đặt nền móng cho Nhu thuật Brazil

Đến năm 1914, Maeda đặt chân đến Brazil. Tại đây, Maeda đấu với một võ sĩ Capoeira nổi tiếng tại Brazil. Đối thủ cao 190 cm, nặng 100 kg và thậm chí sử dụng dao, nhưng vẫn bị Maeda đánh bại bằng Judo.

Mitsuyo Maeda được đưa vào bộ truyện tranh (manga) mang tên Conde Koma

Tại Belem (Brazil), Maeda gặp một cậu bé sẽ tiếp nối di sản của mình: Carlos Gracie. Cha của Carlos, Gastao Gracie, quản lý một rạp xiếc địa phương và đã mời Maeda biểu diễn. Carlos Gracie tuổi ngay lập tức bị cuốn hút.

Carlos Liberi kể: “Carlos Gracie là một cậu bé năng động, nổi loạn. Khi thấy các học trò của Maeda tập luyện, cậu ta nói gì đó kiểu như: ‘Tôi có thể đánh bại tất cả họ.’ Maeda nghe được, mỉm cười và nói: ‘Hãy thử xem".

Carlos thua trận thách đấu nhưng để lại ấn tượng mạnh. Thấy được tinh thần của cậu, Maeda nói với Gastao: “Hãy để con trai ông ở lại với tôi. Tôi sẽ dạy cậu ấy con đường của jiu-jitsu". Quyết định đó đánh dấu sự khởi đầu của một di sản.

Carlos Liberi kể lại: “Maeda khắt khe với học trò vì tin rằng Jiu-Jitsu không chỉ là môn thể thao – nó là cách rèn luyện nhân cách. Maeda đối xử với học trò như những chiến binh thực thụ".

Những nhân vật có vai trò trong việc ra đời của Nhu thuật Brazil (BJJ)

Carlos Gracie tập luyện với Maeda, cùng với một số trợ lý của ông trong khoảng 3 đến 4 năm. Việc huấn luyện không hướng đến thi đấu – mà tập trung vào chiến đấu thực tế, tự vệ và sinh tồn. Một trong những chiến lược yêu thích của Maeda trong các trận đấu chuyên nghiệp là thu hẹp khoảng cách, đưa đối thủ xuống sàn và thống trị từ đó – một mô hình sau này định hình Gracie Jiu-Jitsu.

Carlos Liberi chia sẻ: “Maeda dùng cú đá thấp, cùi chỏ, bất cứ thứ gì cần thiết để đưa trận đấu xuống sàn. Khi đã ở đó, ông luôn chiếm ưu thế. Đó là nền tảng mà Carlos xây dựng".

Carlos Liberi nhấn mạnh: “Maeda không chỉ là một võ sĩ. Maeda là một chiến binh-triết gia. Ông chu du thế giới chỉ với bộ võ phục và tư duy của mình. Ông chiến đấu vì niềm tin của mình".

Gracie là dòng họ võ thuật nổi tiếng nhất thế giới

Carlos Liberi khẳng định: “Nếu không có Maeda, gia đình Gracie sẽ không trở thành như ngày nay. Có lẽ tất cả chúng ta chỉ đang luyện tập Judo Kodokan – hoặc thậm chí không có gì cả. Brazil Jiu-Jitsu sẽ không tồn tại".

Sau này, Carlos Gracie và những người trong gia đình của mình tiếp tục phát triển các kỹ thuật từ Maeda, rèn luyện kỹ năng qua thực chiến và cho ra đời Brazilian Jiu Jitsu (BJJ). Có nguồn cho rằng em trai của Carlos là Helio Gracie do vóc dáng nhỏ bé nên đã điều chỉnh, cải tiến các kỹ thuật này để chúng có thể áp dụng cho bất kỳ ai, bất kể thể hình hay sức mạnh. Chính từ những đổi mới đó mà Brazilian Jiu-Jitsu (BJJ) ra đời.

Brazilian Jiu Jitsu (BJJ) trở nên nổi tiếng toàn cầu vào giữa thập niên 1990 khi Royce Gracie giành hàng loạt chiến thắng tại những giải UFC đầu tiên – nơi các võ sĩ từ nhiều môn khác nhau thi đấu theo luật không giới hạn. Sau đó, Rickson Gracie cũng bất bại trong các giải tương tự ở Nhật Bản, và nhiều thành viên khác của gia đình Gracie cũng thành công ở MMA trên khắp nước Mỹ. Ngày nay, BJJ là một môn võ phổ biến khắp thế giới, đặc biệt trong MMA.