Căng thẳng giữa Nga và NATO: Bước leo thang nguy hiểm

Các phản ứng ngoại giao và quân sự từ Vacsava cũng như các đồng minh đang làm dấy lên câu hỏi về lằn ranh đỏ và mức độ phản ứng của NATO.

Theo cáo buộc của Ba Lan, vào đêm 9-9, ít nhất 19 máy bay không người lái được ghi nhận đã vi phạm không phận nước này, chủ yếu từ phía Belarus hoặc theo đường biên giới Ba Lan - Belarus. Ba Lan đã hạ loạt máy bay nói trên, đồng thời kích hoạt Điều 4 của Hiệp ước NATO, yêu cầu các quốc gia đồng minh tham vấn về việc liệu an ninh, độc lập hoặc toàn vẹn lãnh thổ của Ba Lan có đang bị đe dọa.

Tuy nhiên, Nga đã phủ nhận cáo buộc của Ba Lan. Người phát ngôn Điện Kremlin cho rằng, các tuyên bố của Vacsava là “không có cơ sở”, đồng thời nhấn mạnh Mátxcơva không có ý định tấn công Ba Lan. Các máy bay không người lái được sử dụng trong chiến dịch quân sự tại Ukraine, không nhằm vào lãnh thổ NATO. Truyền thông Nga và một số quan chức cáo buộc Ba Lan “cố tình làm căng thẳng tình hình” và dùng vụ việc để vận động NATO can dự sâu hơn vào xung đột. Nga gợi ý sẵn sàng trao đổi dữ liệu radar hoặc kỹ thuật với Ba Lan để xác minh thực tế nhưng cũng cảnh báo Vacsava không nên dùng sự cố để biện minh cho việc leo thang quân sự.

Theo nhiều nhà quan sát quốc tế, vụ xâm phạm lãnh thổ bằng máy bay không người lái nếu xảy ra có thể được xem là một phần của chiến lược "cắt lát salami", một thuật ngữ địa chính trị đề cập đến quá trình thực hiện các bước đi nhỏ để củng cố vị thế chiến lược của một bên mà không gây ra phản ứng đáp trả lớn. Đây được cho là một cách thức để Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm dò giới hạn phản ứng của NATO.

Chưa biết tính xác thực của vụ việc xâm phạm không phận như thế nào. Tuy nhiên, tranh cãi giữa hai bên đang là nguyên nhân đẩy nhanh tốc độ chạy đua vũ trang ở khu vực sườn Đông của NATO - nơi được xem là tiền tuyến mới trong cuộc đối đầu giữa liên minh quân sự lớn nhất thế giới và Nga.

Sau vụ việc được cho là Nga xâm nhập bằng máy bay không người lái vào Ba Lan, các đồng minh NATO đã thực hiện các bước để tăng cường phòng thủ, đưa ra viễn cảnh về lệnh trừng phạt kinh tế tiếp theo và triệu tập một cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt vào Ukraine, các nước phía Đông NATO đã đầu tư vào cơ sở hạ tầng quân sự, mở rộng căn cứ, đường tiếp vận, sân bay, kho đạn…, cũng như tăng cường khả năng phòng không và giám sát biên giới. Ví dụ, Romania mở rộng căn cứ Mihail Kogalniceanu thành “thị trấn quân sự” với khả năng chứa quân nhân và gia đình, xây dựng hạ tầng bảo đảm đường tiếp cận, cơ sở dân sự hỗ trợ. Đức đang gấp rút thành lập Lữ đoàn thiết giáp 45, với khoảng 4.800 quân và 200 nhân viên dân sự thường trực ở Litva. Gần đây nhất, ngày 12-9, NATO đã khởi động cuộc tập trận quy mô lớn mang tên Eastern Sentry trên lãnh thổ Ba Lan nhằm củng cố sườn phía Đông.

Cùng ngày, Nga và Belarus cũng khởi động các cuộc tập trận lớn “Zapad-2025”, gồm phương án sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật, tên lửa tầm trung, đòn đánh sâu vào lãnh thổ NATO được giả định như kịch bản “tấn công” trong mô phỏng. Các nội dung tập trận diễn ra tại nhiều khu vực khác nhau ở lãnh thổ Belarus, Nga, cũng như trên vùng biển Baltic và Barents.

Trong khi cả NATO và Nga đều tuyên bố không muốn một cuộc xung đột trực tiếp, sự căng thẳng tại Ukraine và hiện diện quân sự dày đặc ở biên giới Ba Lan và Belarus khiến cho sườn Đông của NATO hiện giống như một sợi dây bị kéo căng. Bất kỳ động thái mất kiểm soát nào cũng có nguy cơ trở thành “giọt nước tràn ly” gây ra những hệ lụy khó lường cho hòa bình khu vực và thế giới.

Nguy cơ về một sự leo thang ngoài ý muốn là rất có thực. Ứng xử của các bên trong những ngày tới, đặc biệt là thông qua các kênh ngoại giao và quân sự để giảm nhiệt, sẽ là yếu tố then chốt quyết định liệu sự cố này sẽ nhanh chóng lắng xuống hay trở thành giọt nước tràn ly trong một cuộc khủng hoảng lớn hơn.

Vụ việc máy bay không người lái là một lời cảnh tỉnh mới về tính mong manh của tình hình an ninh ở châu Âu. Sườn Đông của NATO giờ đây giống như một sân khấu nơi các cường quốc đang "đi trên dây trong bóng tối" - mỗi bước đi đều tiềm ẩn nguy cơ sụp đổ.

https://hanoimoi.vn/cang-thang-giua-nga-va-nato-buoc-leo-thang-nguy-hiem-716067.html