Cách nào để Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao?

Bài 1: Xuất khẩu tiếp tục là lực đẩy

Là một trong những trụ cột của nền kinh tế, những năm qua xuất khẩu nước ta liên tục bứt phá với kim ngạch năm sau cao hơn năm trước, đóng góp quan trọng cho tăng trưởng của nền kinh tế. Song để xuất khẩu tiếp tục là lực đẩy và phát triển bền vững trước những biến động khó lường của thị trường, các doanh nghiệp cần chủ động thích ứng, đổi mới quản trị, gia tăng giá trị sản phẩm và tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do.

Xác lập kỷ lục chưa từng có

Đánh giá về hoạt động ngoại thương thời gian qua, Bộ Công Thương nhận định, bức tranh xuất, nhập khẩu của Việt Nam ghi nhận những kết quả tích cực trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới diễn biến phức tạp. Cụ thể, năm 2023, Việt Nam đạt thặng dư thương mại kỷ lục 26 tỷ USD, đánh dấu năm thứ 8 liên tiếp xuất siêu. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt 683 tỷ USD, với xuất khẩu đạt 354,5 tỷ USD. Năm 2024, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam lập kỷ lục, đạt 786,3 tỷ USD, tăng 15,4% so với năm 2023, trong đó, xuất khẩu đạt 405,53 tỷ USD, tăng 14,3%; duy trì xuất siêu năm thứ 9 ở mức gần 25 tỷ USD. Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa tháng 1-2025 tiếp tục duy trì đà tăng, ước đạt 63,15 tỷ USD, trong đó xuất khẩu ước đạt 33,09 tỷ USD, cán cân thương mại xuất siêu 3,03 tỷ USD.

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải nhận định, cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu là tín hiệu tích cực, phản ánh năng lực cạnh tranh và hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Việc duy trì xuất siêu lớn cho thấy nền kinh tế đang giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và tăng cường sản xuất trong nước. “Điều này có ý nghĩa quan trọng, góp phần tích cực cải thiện cán cân thanh toán, tăng cường dự trữ ngoại hối và đặc biệt đóng góp quan trọng cho tăng trưởng của quốc gia”, ông Trần Thanh Hải nói.

Đáng chú ý, nhóm hàng xuất khẩu chủ lực có sự phục hồi tích cực như nông, lâm, thủy sản, dệt may, da giày, đặc biệt nhóm hàng công nghiệp chế biến đóng góp chính vào kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước (chiếm gần 85%). Năm qua, có 37 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD (tăng 2 mặt hàng so với năm 2023), chiếm 94,3% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Nhờ tận dụng tốt 16 hiệp định thương mại tự do Việt Nam đã ký kết, hàng hóa Việt Nam xuất khẩu đi các thị trường đều có tăng trưởng cao. Trong đó, xuất khẩu sang Hoa Kỳ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, ước đạt 119,6 tỷ USD, tăng 23,3% so với năm trước; thị trường Liên minh châu Âu (EU) đạt 52,1 tỷ USD, tăng 19,3% ; Hàn Quốc đạt 25,5 tỷ USD, tăng 8,7%...

Với kết quả này, Việt Nam đang xếp thứ 23 về xuất khẩu trên thế giới, tăng trưởng bình quân trên 13% kể từ năm 2007 tới nay. Kết quả này cũng xác lập kỷ lục chưa từng có của xuất, nhập khẩu nước ta trong 40 năm đổi mới.

Nỗ lực vì mục tiêu tăng trưởng chung

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thường Lạng (Đại học Kinh tế quốc dân) dự báo, trong điều kiện "mưa thuận, gió hòa", kim ngạch xuất, nhập khẩu năm 2025 có thể vượt 1.000 tỷ USD. Cơ sở để đưa ra nhận định này là các hiệp định thương mại tự do Việt Nam đang khai thác đã đi vào thực chất, đồng thời các doanh nghiệp Việt Nam đã có những chuyển động mạnh hơn. Thêm vào đó, Việt Nam có nhiều mặt hàng tiềm năng, nhất là hơn 10.000 sản phẩm OCOP (chương trình Mỗi xã một sản phẩm) của các địa phương, nếu tiếp tục được nâng cao chất lượng, mẫu mã, đẩy mạnh quảng bá, xuất khẩu qua thương mại điện tử, việc “đột phá nằm trong tầm tay”. Chưa kể sau nhiều năm học hỏi, bắt nhịp được nền tảng thương mại điện tử, công nghệ số, các doanh nghiệp Việt Nam đã có sự bứt phá trong hoạt động xuất, nhập khẩu trực tuyến.

Dù vậy, giới chuyên gia cũng nhìn nhận nhiều thách thức trong bối cảnh toàn cầu khó đoán định, có thể tác động đáng kể tới xuất khẩu năm nay, nhất là việc Hoa Kỳ áp dụng chính sách thuế mới với hàng hóa nhập khẩu vào nước này, sẽ tạo ra những lực cản cho chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu, trong đó có Việt Nam.

Để giữ đà tăng trưởng xuất khẩu thời gian tới, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thường Lạng cho rằng, cần tối ưu hóa cơ cấu xuất khẩu để gia tăng giá trị, trong đó mặt hàng có khả năng cạnh tranh cao, nhu cầu lớn, có uy tín thương hiệu nên được đầu tư sâu hơn nữa. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần tiếp tục giảm thiểu chi phí phi chính thức, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp nhiều hơn trong tìm kiếm thị trường, xúc tiến thương mại, giảm thuế, lãi suất...

Theo Tiến sĩ Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương), trong khi nhà nước đẩy mạnh ký kết các hiệp định thương mại tự do với các nước, mở đường cho xuất khẩu thì doanh nghiệp cần đáp ứng các tiêu chuẩn để thích ứng với yêu cầu của thị trường. Ngoài ra, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại, để bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững.

Tham tán Thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Philippines Phùng Văn Thành nhận định, Philippines là thị trường gần, có tiềm năng cho nhiều mặt hàng, ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Tiêu biểu như gạo, thủy sản, điện thoại và linh kiện điện tử, dệt may, máy móc, thiết bị, phụ tùng, giày dép. Muốn thâm nhập thị trường này, các doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng cần tiếp tục khảo sát, tìm hiểu thông tin, nhu cầu thị trường và thị hiếu, văn hóa tiêu dùng. Đặc biệt là cần chú trọng đa dạng mẫu mã, nâng cao chất lượng và quảng bá sản phẩm, tạo dựng lòng tin, uy tín với bạn hàng… “Chúng tôi luôn theo dõi sát diễn biến thị trường, các quy định và những thay đổi, động thái chính sách mới của nước sở tại, kịp thời thông tin tới cộng đồng doanh nghiệp, cơ quan chức năng trong nước để có những điều chỉnh hoặc đối sách phù hợp”, ông Phùng Văn Thành nêu.

Là ngành đóng góp quan trọng cho tăng trưởng của xuất khẩu cả nước, năm 2024, ngành Dệt may đạt doanh số 44 tỷ USD, tăng 11% so với năm trước và vượt qua Bangladesh để đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu hàng dệt may. Theo thống kê tháng 1-2025, kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam đạt 3,9 tỷ USD, tăng 1,8%. Nhiều doanh nghiệp của ngành đang hoàn thành đơn hàng trong quý I-2025 bên cạnh các doanh nghiệp đã có đơn hàng hết quý II và tiếp tục đàm phán cho các quý tiếp theo. Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam Vũ Đức Giang cho hay, năm 2025, ngành Dệt may đặt mục tiêu tăng trưởng 10%, tương ứng xuất khẩu 48 tỷ USD. Mặc dù rất khó khăn để hoàn thành mục tiêu này song hoàn toàn có thể đạt được nếu các doanh nghiệp dệt may đáp ứng được những tiêu chuẩn khắt khe của nhà nhập khẩu.

Với đà phục hồi ấn tượng năm qua, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam Phan Thị Thanh Xuân thông tin, ngành đặt mục tiêu năm 2025 tăng trưởng xuất khẩu 10% so với năm 2024, đạt kim ngạch khoảng 29 tỷ USD. Tuy nhiên, ngành đối mặt với nhiều thách thức từ tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững của các nhà nhập khẩu trong bối cảnh thiếu hụt nguyên phụ liệu, khi nguồn cung trong nước mới chỉ đáp ứng 50% nhu cầu. Bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp trong đổi mới công nghệ, thúc đẩy sản xuất xanh, nâng cao năng lực nội tại… ngành mong muốn được hỗ trợ đào tạo nhằm đạt được các chứng chỉ từ đối tác, tiến tới đủ điều kiện triển khai đơn hàng. Doanh nghiệp ngành da giày kiến nghị hình thành quỹ thúc đẩy phát triển xanh, tạo điều kiện để giảm lãi suất vay giúp doanh nghiệp có cơ hội áp dụng công nghệ mới, công nghệ xanh trong sản xuất.

Đại diện Hiệp hội Thép Việt Nam cũng cho biết, khó khăn, thách thức là không nhỏ, song ngành sẽ phấn đấu tiếp tục đà tăng trưởng, với các giải pháp như tăng cường khả năng cạnh tranh, giảm giá thành, bảo đảm xuất xứ rõ ràng, nắm bắt pháp luật của nước sở tại để tránh bị các biện pháp phòng vệ thương mại.

 https://hanoimoi.vn/cach-nao-de-viet-nam-dat-muc-tieu-tang-truong-kinh-te-cao-694709.html