Bộ Tài chính lý giải vì sao không đưa giá điện vào danh mục bình ổn giá

Chiều 23/5, Quốc hội đã thảo luận một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Giá (sửa đổi), trong đó, giá trần, giá sàn nhận được nhiều ý kiến. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành thảo luận cho biết: "Tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội đã thảo luận tại tổ và hội trường về Dự án Luật Giá (sửa đổi) với 115 lượt ý kiến của đại biểu Quốc hội. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách để thảo luận về dự án luật".

Vẫn duy trì quỹ bình ổn giá xăng dầu

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, tiếp thu các ý kiến đóng góp, danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá quy định tại luật này gồm 10 mặt hàng. Cụ thể gồm: xăng, dầu thành phẩm; khí dầu mỏ hóa lỏng; sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi; sữa dành cho người cao tuổi; thóc tẻ, gạo tẻ; thịt lợn (thịt heo); phân đạm; phân DAP; phân NPK; thức ăn chăn nuôi; thức ăn thủy sản; vaccine phòng bệnh cho gia súc, gia cầm; thuốc bảo vệ thực vật; thuốc phòng bệnh, chữa bệnh cho người thuộc danh mục thuốc chữa bệnh thiết yếu sử dụng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Liên quan đến quy định về Quỹ bình ổn giá xăng dầu, báo cáo do Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày nêu, có nhiều ý kiến khác nhau về việc duy trì Quỹ này.  Tuy vậy, Ủy ban thường vụ Quốc hội cho rằng, trong điều kiện hiện nay, nên duy trì Quỹ bình ổn giá xăng, dầu vì thị trường xăng dầu của Việt Nam vẫn chưa hoàn toàn vận hành theo quy luật thị trường. Thực tế cũng cho thấy, khi giá xăng, dầu thế giới biến động thì Quỹ bình ổn đã phát huy vai trò “điều hòa”, góp phần giảm tần suất và mức điều chỉnh tăng giá bán xăng dầu. 

Về quy định về giá trần, giá sàn đối với dịch vụ hàng không nội địa (giá vé máy bay), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc giữ quy định về giá trần và bỏ quy định về giá sàn đối với dịch vụ hàng không nội địa là cần thiết. Trước đó, Bộ GTVT đã đề xuất bỏ quy định về giá sàn nhằm tạo cơ chế khuyến khích cạnh tranh để giảm giá dịch vụ, bảo vệ lợi ích người tiêu dùng, nhất là nhiều đối tượng có thu nhập thấp, để họ được tiếp cận các dịch vụ hàng không.

Việc bỏ giá sàn mở ra cơ hội cho doanh nghiệp cạnh tranh, song không dẫn đến nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh. Lý do, dù doanh nghiệp hạ giá bán vẫn phải tuân thủ các quy định tại Luật Cạnh tranh về vấn đề này.

Đề xuất bổ sung giá điện vào danh mục hàng hoá, dịch vụ bình ổn giá

Tham gia thảo luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Quốc Luận (đoàn Yên Bái) nhận thấy, trong dự thảo luật hiện nay, giá điện đang quy định tại Phụ lục 2 Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước quy định giá. Đại biểu cho rằng, nên bổ sung giá điện vào Phụ lục số 1 Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá. Bởi đây là hàng hóa, dịch vụ quan trọng liên quan trực tiếp đến đời sống người dân, liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của tổ chức, doanh nghiệp, tác động lớn đến kinh tế - xã hội, sản xuất kinh doanh và đời sống của người dân. "Thực tiễn thời gian qua cho thấy, loại hàng hóa này chỉ có tăng, không có giảm. Tuy nhiên, việc tăng giá điện này vẫn chưa đủ để bù đắp chi phí, dẫn đến ngành điện bị lỗ lớn, gây ra mất cân đối dòng tiền và kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng", đại biểu nói.

Từ đó, đại biểu đề nghị, loại hàng hóa này cần được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thực hiện các giải pháp, biện pháp nhằm ổn định giá và đưa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá.

Cùng quan điểm trên, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho biết, trong dự thảo luật trước đây, điện cũng nằm trong danh sách hàng hóa bình ổn giá nhưng hiện đã chuyển sang danh mục được Nhà nước định giá. Theo đại biểu Hòa, 100% người dân phải tiêu thụ điện, còn nhiều hơn cả xăng dầu. Hơn nữa, bản chất của ngành điện hiện nay vẫn do Nhà nước bao cấp, nên đưa vào danh mục bình ổn giá sẽ phù hợp hơn. 

Giải trình, tiếp thu các ý kiến trên, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng, việc không đưa giá điện vào diện bình ổn là do Nhà nước đã định giá. Việc định giá này sẽ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng hơn, đảm bảo nguồn lực trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp. "Doanh nghiệp sản xuất điện chủ yếu là EVN - tập đoàn nhà nước chiếm trên 50%, nên nếu đưa vào diện bình ổn giá phải sửa Luật Ngân sách, nên Chính phủ xin không tiếp thu ý kiến này", Bộ trưởng Phớc nêu quan điểm.

Tranh cãi bỏ hay giữ giá trần vé máy bay

Thảo luận về giá vé máy bay, đại biểu Nguyễn Thành Nam (đoàn Phú Thọ) đồng tình với giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, nhất là của nhiều đối tượng có thu nhập thấp được tiếp cận dịch vụ hàng không, qua đó giảm chi phí xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế, cần thiết có sự điều tiết của Nhà nước để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, không gây tác động xấu đến các doanh nghiệp hàng không. Tuy nhiên, trong dịch vụ này, có nhiều hạng khác nhau, phục vụ nhiều đối tượng khách hàng khác nhau, đồng thời đề nghị cần quy định rõ trong dự thảo luật, chỉ có dịch vụ vận chuyển hành khách hàng không nội địa hạng phổ thông thì mới thuộc danh mục dịch vụ do Nhà nước định giá. Còn hạng thương gia, phổ thông đặc biệt thì để doanh nghiệp tự định giá theo cơ chế thị trường, để bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, cung cấp dịch vụ ngày càng tốt hơn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người dân.

Trong khi đó, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) đề xuất bỏ giá trần, giá sàn đối với vé máy bay. Theo đại biểu, nếu để giá trần, giá sàn sẽ không phù hợp với chủ trương tinh thần Nghị quyết 11, Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương Đảng XII. Bên cạnh đó, việc bỏ giá trần, giá sàn đối với vé máy bay cũng sẽ tạo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các loại hình vận tải khác, đảm bảo các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia.

Đại biểu Tạ Văn Hạ cho rằng, vận tải hàng không không phải là dịch vụ thiết yếu. Cũng như vận tải đường sắt, các hãng vận tải phải có sự cạnh tranh công bằng trong dịch vụ vận tải, phản ánh đúng quy định thị trường và quy luật cung cầu. Do đó, từ kinh nghiệm quốc tế, đại biểu cho rằng, việc không quy định giá trần, giá sàn đối với vé máy bay sẽ tạo điều kiện để các hãng hàng không thực hiện chính sách giá vé linh hoạt, đưa nhiều chương trình giá phù hợp, tăng các mức giá rẻ nhằm kích cầu và khuyến khích người dân tham sử dụng dịch vụ vận tải hàng không.

Phát biểu tiếp thu ý kiến các đại biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, việc giữ giá trần giúp giảm chi phí xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo điều kiện cho mọi người có thể tiếp cận dịch vụ hàng không nội địa.

Về giá sàn, qua tham khảo kinh nghiệm quốc tế, nhiều nước trên thế giới đã bỏ giá sàn, các hãng hàng không có dải giá rất rộng cho nhiều loại chuyến bay, nhiều hạng vé, cơ quan soạn thảo thống nhất bỏ giá sàn với dịch vụ này.