Bất ngờ cuộc chiến giá thuốc ở Mỹ: Bị chỉ trích vì bảo vệ chi phí điều trị thấp

Các nhà đầu tư phố Wall từng “ngã ngửa” khi đánh cược vào thuốc remdesivir, một loại thuốc giúp điều trị COVID-19, được ước tính có giá 10.000 USD cho một liệu trình điều trị, để rồi ICER định giá lại liệu trình này còn 2.800-5.000 USD.

Không lâu sau, công ty thuốc Gilead thông báo họ sẽ thu khoảng 3.100 USD cho 5 ngày điều trị remdesivir và 5.700 USD cho 10 ngày điều trị, theo đúng khuyến nghị của ICER.

Giá một số loại thuốc. Màu xám: Giá được liệt kê; màu đỏ: giá khuyến nghị. (Đơn vị: USD)

Giá thấp lợi cho ai?

ICER, hay Viện Rà soát Lâm sàng và Kinh tế, một cơ quan nghiên cứu nhỏ phi lợi nhuận có trụ sở tại Boston, đang ngày càng cho thấy tầm ảnh hưởng trong việc kéo giá thuốc tại Mỹ xuống. Trong 5 năm qua, ICER đã gây áp lực để các nhà làm thuốc giảm giá gần 100 loại thuốc. Đối với các liệu trình điều trị và vaccine cho COVID-19, tổ chức này dự định làm điều tương tự.

ICER sử dụng một công thức đã được sử dụng hàng thập kỷ được gọi là năm sống được điều chỉnh theo chất lượng (QALY) - chi phí của một năm sức khỏe tốt cho một bệnh nhân - để ước tính giá trị hợp lý của thuốc hay liệu trình điều trị. Các quốc gia châu Âu từ lâu đã sử dụng QALY để phân phối thuốc của họ và ICER coi nó như là tiêu chuẩn vàng.

Theo ICER, QALY được sử dụng ở nhiều nước như Anh, Canada, Thụy Điển.

Tuy nhiên, giá thuốc thấp không phải bao giờ cũng tốt, nhất là đối với người bán. Một bài toán đặt ra là việc kéo giá thuốc xuống thấp của ICER có khiến các bên được hưởng lợi một cách công bằng hay không.

Nhiều tổ chức đã sử dụng đánh giá của ICER, cho rằng họ có vai trò ghìm giá thuốc xuống khi chúng đang “mất kiểm soát”. Các nhà bảo hiểm y tế sử dụng đánh giá của ICER ngày càng nhiều để giới hạn các loại thuốc bảo hiểm sẽ chi trả, hoặc đàm phán giảm giá với các nhà sản xuất.

Điều này khiến những người phản đối cho rằng việc ICER kéo giá thuốc xuống có thể khiến một số loại thuốc không được bảo hiểm chi trả nữa, trong khi những loại thuốc này điều trị cho nhóm bệnh nhân yếu thế (người già, người tàn tật), suy ra có thể dẫn đến “phân biệt đối xử” với các nhóm bệnh nhân.

Cũng có thể đặt ra vấn đề như vậy. Song, đằng sau những ý kiến phản đối giá thuốc thấp với lập luận trên là một câu chuyện không mấy đẹp đẽ về những gì ngành công nghiệp sẵn sàng làm khi lợi nhuận của họ bị đe dọa.

Khuyến nghị giảm giá một số loại thuốc (đơn vị tính: %)

"Chiến dịch thường dân"

Theo Reuters, các động thái hung hăng này có thể chia làm hai hướng: Công khai chỉ trích phương pháp của ICER, hoặc sử dụng một chiến dịch lén lút hơn nhằm hạ uy tín của tổ chức này, như sử dụng các nhóm “dư luận” bề ngoài nói là vì bệnh nhân, đại diện cho bệnh nhân, nhưng lại có quan hệ với ngành công nghiệp dược phẩm.

Một ví dụ là tổ chức Đối tác Cải thiện chăm sóc Bệnh nhân (PIPC) và Sức khỏe quan trọng (VOH). Các nhân viên của Thorn Run Partners điều hành tổ chức này. Thorn Run Partners là một công ty quan hệ công chúng và vận động hành lang có hàng chục khách hàng là các công ty dược phẩm. Tất nhiên khi chủ trương "vì bệnh nhân", họ không tiết lộ mối liên hệ này.

PIPC hồi tháng 6 gửi một bức thư phàn nàn với ICER về phương pháp của họ, cho rằng phương pháp “không công bằng” khi áp dụng với các thuốc điều trị COVID-19. Họ tổ chức cả một hội thảo trực tuyến (webminar) cho các bệnh nhân chỉ trích phương pháp của ICER. Chủ tịch PIPC cho rằng phương pháp của ICER khiến các nhà bảo hiểm và chương trình chính phủ hạn chế chi trả cho thuốc của người già và người tàn tật, vì thuốc của họ bị định giá thấp hơn thuốc của các bệnh nhân khác.

Các đánh giá của ICER không được sử dụng để từ chối chăm sóc bệnh nhân căn cứ vào sức khỏe của họ, Steven Pearson, một trong những người khởi động tổ chức nói. Thay vào đó, công thức này giúp các công ty bảo hiểm hoặc các chương trình của chính phủ lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả với chi phí hợp lý nhất cho một tình trạng cụ thể của bệnh nhân, dựa trên giá cả và lợi ích của nó trong việc cung cấp chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Năm ngoái, ICER thu thập ý kiến đóng góp khi họ cải tiến các phương pháp đánh giá. Hai trong số hơn 50 bức thư bình luận đến từ sáu nhóm cựu chiến binh California, những người chỉ trích một hợp đồng giữa ICER với Bộ Cựu chiến binh Hoa Kỳ (VA), nói rằng công thức của họ khiến các cựu chiến binh không được chăm sóc và “vốn dĩ đã phân biệt đối xử” đối với người khuyết tật.

Nhưng hóa ra các nhóm cựu chiến binh không viết thư này. Không ai từ các nhóm cựu chiến binh viết đơn khiếu nại. Họ cho biết đã cho mượn tên trong bức thư được Peter Conaty, nhà vận động hành lang của ngành dược phẩm ở California chắp bút. Những nỗ lực ngầm như vậy cho thấy quyết tâm của ngành trong việc bảo vệ sức mạnh định giá của mình, trong thời đại mà các liệu pháp điều trị bằng thuốc mới đắt tiền ngày càng bị ảnh hưởng bởi sức mạnh này.

Cuộc chiến tranh giành ảnh hưởng về giá thuốc có thể có những ảnh hưởng sâu rộng đến người tiêu dùng, công ty bảo hiểm, người sử dụng lao động và chính phủ, các chuyên gia trong ngành và chính sách cho biết.

Pearson cho biết đại dịch COVID-19 đã nâng cao tầm quan trọng trong công việc của tổ chức vì việc định giá vaccine và phương pháp điều trị sẽ ảnh hưởng đến hàng triệu người Mỹ trong bối cảnh nền kinh tế đang suy thoái.

Tránh tình trạng đầu cơ, lợi dụng dịch bệnh do nCoV để tăng giá thuốc

Trump sẽ ép các công ty dược Mỹ bán thuốc rẻ nhất thế giới

VN Pharma nâng khống giá thuốc 157 tỷ, nghi lấy tiền chi hoa hồng