Chỉ trong vài tuần ngắn ngủi của kỳ nghỉ hè, Trung Quốc liên tiếp ghi nhận hàng loạt trường hợp học sinh - sinh viên mất tích bí ẩn sau khi "đi làm thêm".
Điểm chung giữa các vụ việc là tất cả đều là những thanh thiếu niên đang ở ngưỡng cửa trưởng thành, bị các “công việc hấp dẫn” dụ dỗ rồi biến mất ở biên giới Myanmar, Campuchia, thậm chí bị bán vào các ổ lừa đảo xuyên quốc gia.
Vừa rời phòng thi, biến mất ở cửa khẩu
Ngày 1/7, Bành Vũ Hiên (19 tuổi) rời quê lên thành phố Tây An (tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc) làm thêm như mùa hè trước. Cậu vừa thi lại đại học và dự định tận dụng thời gian hè để kiếm chút tiền phụ giúp mẹ.
Không lâu sau, Vũ Hiên nói với bạn thân rằng mình nhận lời một "người cô quen qua mạng" đi giao hàng tại Vân Nam và công việc được hứa lo chi phí ăn ở. Ngày 3/7, cậu nhắn tin từ khu vực giáp ranh Trung Quốc - Myanmar, khoe rằng “đã sang Myanmar”, “đang làm việc, kiếm tiền” kèm ảnh lấm lem bùn đất.
Từ ngày 4/7, mọi liên lạc với Vũ Hiên bị cắt đứt. Dựa theo dòng thời gian trên mạng xã hội, lần cuối em xuất hiện là ngày 4/7 tại cửa khẩu Mãnh Liên - Vân Nam, với dòng trạng thái ghi: “Đi làm”.
Vụ việc nhanh chóng gây chấn động dư luận Trung Quốc, mở màn cho một cuộc điều tra liên quốc gia giữa Trung Quốc và Myanmar. Theo báo chí Trung Quốc, sau khi đặt chân đến Vân Nam, Vũ Hiên bị đưa qua hơn 10 địa điểm trước khi bị áp giải tới một khu tổ hợp lừa đảo ở miền bắc Myanmar.
Tuy nhiên, theo lời Vũ Hiên kể lại, tên cầm đầu nhận thấy cậu còn trẻ, vừa thi đại học xong, cho rằng chàng trai có thể làm nên điều lớn lao hơn nên quyết định thả cậu đi. Ngày 20/7, phía Myanmar đã bàn giao 29 nạn nhân, trong đó có Vũ Hiên cho phía Trung Quốc.
3 nam sinh đi "giao sừng tê giác", mất hút ở vùng Tam Giác Vàng
Trước đó vài ngày, 3 nam sinh cấp 3 ở thành phố Hoàng Cương, tỉnh Hồ Bắc (miền Trung Trung Quốc) nhận lời thực hiện một “nhiệm vụ đặc biệt” từ “đàn anh quen qua mạng”: giao sừng tê giác tại tỉnh biên giới Vân Nam. Cả 3 lén gia đình bắt xe đi Tây Song Bản Nạp, rồi đột ngột biến mất ngày 25/6. Định vị GPS sau đó cho thấy họ đã vượt biên sang khu vực phía Bắc Myanmar.
Trước khi 3 nam sinh trên mất liên lạc hoàn toàn, mẹ của một trong số các em từng nhận được một cuộc gọi chớp nhoáng. Đầu dây bên kia chỉ kịp nói: “Ở bến xe, ồn lắm”, rồi cúp máy. Đó là lần cuối cùng họ nghe được giọng con.
Cùng thời điểm, một sinh viên năm nhất ở tỉnh Sơn Đông (phía Đông Trung Quốc) rời trường ngày 5/7 để đi làm thêm tại thành phố Bắc Hải (tỉnh Quảng Tây). Vài ngày sau, em này mất tích hoàn toàn và được định vị cuối cùng ở Campuchia.
Ở tỉnh Hà Nam (phía Nam Trung Quốc), một nam sinh 20 tuổi cũng “tự tin” khoe với bạn bè rằng sẽ sang Thái Lan kiếm tiền. Hơn 27 ngày trôi qua, không một tin tức, người cha đã phải bay sang Bangkok tự tìm con nhưng vẫn chưa có kết quả.
Một trường hợp khác may mắn trở về là một thiếu niên 14 tuổi ở tỉnh Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (phía Nam Trung Quốc), bị lừa sang Myanmar làm việc, bị đánh đập, yêu cầu gia đình nộp tiền chuộc.
Em kể mình bị tra tấn bằng ống nhựa, bị nhốt, rồi may mắn được giải cứu trong khi bạn đi cùng là một nam sinh 16 tuổi đến nay vẫn biệt tích.
Lỗ hổng trong "giáo dục hậu kỳ thi"
Điểm giống nhau ở tất cả các nạn nhân: tuổi đời còn trẻ (từ 14 đến 21), vừa thi đại học hoặc đang nghỉ hè, có tâm lý muốn tự lập và chứng tỏ bản thân. Kẻ xấu khai thác chính sự háo hức đi làm, thiếu kinh nghiệm xã hội và tâm lý “chống đối” với gia đình để dụ dỗ các em bằng những lời hứa như "không cần kỹ năng", "việc nhẹ lương cao", "ăn ở miễn phí".
Theo báo cáo của Trung tâm Chống Lừa đảo Quốc gia Trung Quốc, các vụ lừa đảo xuyên biên giới nhắm vào thanh thiếu niên nước này tăng 18% trong năm 2023. Trong đó, hơn 1/4 số vụ liên quan đến Myanmar, Campuchia, Thái Lan - nơi hoạt động của các tập đoàn tội phạm ngày càng tinh vi.
Từ “việc làm thêm”, các em có thể bị ép làm trong các đường dây lừa đảo, bị bạo hành, hoặc trở thành “hàng hóa sống” bị trao đổi giữa các tổ chức tội phạm. Một số bị giam giữ, tra tấn, ép lao động, thậm chí đưa vào hoạt động mại dâm.
Các chuyên gia giáo dục Trung Quốc cho rằng, đã đến lúc khái niệm “giáo dục hậu kỳ thi” cần được nhìn nhận nghiêm túc hơn. Những bài học về phòng tránh lừa đảo, kỹ năng sống, kỹ năng ra quyết định và nhận diện rủi ro phải được đưa vào hành trang trưởng thành chứ không thể đợi đến khi các em vào đại học mới dạy, cũng không thể để các em tự mò mẫm giữa một thị trường việc làm đầy cạm bẫy.
Phụ huynh nên chủ động dành nhiều thời gian hơn để trò chuyện, lắng nghe và thấu hiểu suy nghĩ, tâm tư của con cái, đặc biệt trong giai đoạn chuyển tiếp nhạy cảm như sau kỳ thi đại học nhằm phát hiện sớm những biểu hiện bất thường và định hướng đúng đắn trước những lời mời gọi nguy hiểm từ bên ngoài.
Ngày đăng: 15:46 | 01/08/2025
Tử Huy / vietnamnet.vn