11 vụ cháy rừng tàn khốc nhất từng ám ảnh thế giới

Liên hợp quốc cảnh báo rằng các vụ cháy rừng cực đoan trên toàn cầu có thể tăng tới 50% vào cuối thế kỷ XXI nếu tình trạng biến đổi khí hậu tiếp tục diễn ra với tốc độ hiện tại. Nhiều khu vực như miền Tây nước Mỹ, Bắc Siberia, Trung Ấn Độ và Đông Úc đang chứng kiến tần suất và quy mô cháy rừng gia tăng rõ rệt so với chỉ vài thập kỷ trước.

Những vụ cháy không chỉ tàn phá hệ sinh thái tự nhiên, làm suy giảm đa dạng sinh học mà còn gây thiệt hại nặng nề cho nhiều khu dân cư và cơ sở hạ tầng đô thị. Dưới đây là danh sách 11 vụ cháy rừng lớn nhất trong lịch sử cùng với những hậu quả nghiêm trọng mà chúng để lại.

Sức tàn phá của các vụ cháy rừng rất khủng khiếp.

Cháy rừng Taiga Siberia năm 2003 (Nga)

Mùa hè năm 2003, châu Âu trải qua một trong những đợt nắng nóng dữ dội nhất trong lịch sử gây ra thảm hoạ cháy rừng khốc khi có hơn 22 triệu ha rừng bị thiêu rụi. Nguyên nhân dẫn đến những vụ cháy này được cho là sự kết hợp giữa thời tiết khô hạn cực độ và hoạt động khai thác rừng ngày càng gia tăng của con người trong nhiều thập kỷ.

Các đám cháy lan rộng từ Siberia đến Viễn Đông Nga, rồi sang miền bắc Trung Quốc và Mông Cổ. Cột khói khổng lồ thậm chí được ghi nhận bay tới tận Kyoto, Nhật Bản - cách hàng nghìn kilomet.

Lượng khí thải phát sinh từ vụ cháy rừng taiga năm đó được các nhà khoa học so sánh với toàn bộ mức cắt giảm khí thải mà Liên minh châu Âu cam kết trong Nghị định thư Kyoto. Đáng chú ý, tác động môi trường của thảm họa này vẫn còn được nhắc đến trong nhiều nghiên cứu ngày nay, đặc biệt là liên quan đến sự suy giảm tầng ozone.

Cháy rừng ở Australia năm 2019/2020

Các vụ cháy rừng xảy ra vào cuối năm 2019 và kéo dài sang đầu năm 2020 trở thành một trong những thảm họa sinh thái tồi tệ nhất trong lịch sử Australia. Tại các bang New South Wales và Queensland, ngọn lửa dữ dội thiêu rụi hơn 42 triệu mẫu Anh rừng, hàng nghìn công trình bị phá hủy và hàng chục người thiệt mạng.

Tác động nghiêm trọng nhất được ghi nhận là đối với hệ sinh thái hoang dã khoảng 3 tỷ động vật đã chết hoặc mất môi trường sống, trong đó hơn 61.000 con gấu túi. Nhiều khu vực sinh sống của gấu túi cũng gần như bị xóa sổ hoàn toàn.

Nguyên nhân chính được cho là do thời tiết khắc nghiệt, khi Australia trải qua giai đoạn nóng và khô hạn nhất từng ghi nhận trong lịch sử. Sự kết hợp giữa nhiệt độ cao, hạn hán kéo dài và gió mạnh tạo điều kiện cho đám cháy lan rộng với tốc độ không thể kiểm soát.

Cháy rừng ở Canada năm 2014

Mùa hè năm 2014, lãnh thổ Tây Bắc của Canada chứng kiến một trong những thảm họa cháy rừng tồi tệ nhất trong lịch sử. Hơn 150 đám cháy riêng biệt bùng phát trên diện tích 1,1 triệu km², thiêu rụi gần 3,5 triệu ha rừng.

Trong số các vụ cháy, ít nhất 13 trường hợp được xác định là do con người gây ra. Lượng khói dày đặc từ đám cháy không chỉ khiến Canada phải phát cảnh báo chất lượng không khí trên toàn quốc mà còn lan sang cả Mỹ. Thậm chí, khói còn được nhìn thấy từ Bồ Đào Nha.

Chi phí cho nỗ lực chữa cháy lên tới 44,4 triệu USD. Với quy mô và hậu quả nặng nề, loạt vụ cháy tại Lãnh thổ Tây Bắc đi vào lịch sử như một trong những đợt cháy rừng nghiêm trọng nhất từng được ghi nhận tại Canada.

Cháy rừng Alaska năm 2004 (Mỹ)

Mùa hè năm 2004 ghi dấu mốc đen tối trong lịch sử tiểu bang Alaska (Mỹ) khi xảy ra đợt cháy rừng nghiêm trọng nhất từ trước đến nay, tính theo diện tích bị thiêu rụi. Tổng cộng, khoảng 2,6 triệu ha đất rừng bị hủy hoại bởi 701 vụ cháy.

Nguyên nhân bắt nguồn từ điều kiện thời tiết bất thường, vì mùa hè năm đó nóng và ẩm hơn nhiều so với bình thường, tạo điều kiện lý tưởng cho các cơn giông kéo theo lượng sét đánh kỷ lục. Trong số những vụ cháy, 215 vụ được xác định do sét gây ra, còn lại 426 vụ do con người.

Đỉnh điểm của mùa cháy đến vào tháng 8, khiến các đám cháy bùng phát dữ dội và kéo dài sang tận tháng 9, gây thiệt hại nặng nề cho hệ sinh thái và môi trường địa phương.

Cháy rừng tại Mỹ. (Ảnh: Reuters)

Cháy rừng ở Australia năm 1939

Ngày 13/1/1939 đi vào lịch sử Australia với tên gọi “Thứ Sáu Đen” do xảy ra thảm họa cháy rừng nghiêm trọng nhất tại tiểu bang Victoria. Đợt cháy rừng bùng phát sau nhiều năm hạn hán kéo dài, cộng với nhiệt độ cực đoan và gió mạnh thiêu rụi hơn 5 triệu mẫu Anh - tương đương hơn 3/4 diện tích toàn bang.

Chỉ riêng trong ngày 13/1, khi nhiệt độ chạm ngưỡng 44,7°C tại Melbourne và 47,2°C ở Mildura, các đám cháy trở nên dữ dội, khiến 36 người thiệt mạng, phá hủy hơn 700 ngôi nhà, 69 xưởng cưa cùng nhiều trang trại, cơ sở kinh doanh. Tổng cộng, thảm họa cướp đi sinh mạng của 71 người, trở thành vụ cháy rừng chết chóc thứ ba trong lịch sử Australia. Tro bụi từ các đám cháy thậm chí còn bay xa tới tận New Zealand.

Đám cháy Chinchaga năm 1950 (Canada)

Đám cháy rừng Chinchaga bùng cháy ở miền Bắc British Columbia và Alberta từ tháng 6 cho đến đầu mùa thu năm 1950. Nó trở thành một trong những đám cháy lớn nhất được ghi nhận trong lịch sử Bắc Mỹ, thiêu rụi 1,7 triệu ha rừng tự nhiên.

May mắn khu vực bị ảnh hưởng chủ yếu là rừng hoang vu, không có khu dân cư, nên thiệt hại về người và tài sản tương đối thấp. Tuy nhiên, quy mô đám cháy lại dẫn đến một hiện tượng chưa từng có: lượng khói khổng lồ từ vụ cháy tạo nên “màn khói lớn”, che phủ bầu trời, khiến mặt trời chuyển sang màu xanh lam và có thể quan sát bằng mắt thường mà không gây chói mắt.

Hiện tượng này kéo dài nhiều ngày và có thể quan sát từ miền Đông Bắc Mỹ, thậm chí vượt đại dương đến tận châu Âu, gây chú ý trong giới khoa học khí quyển và trở thành một cột mốc đáng nhớ trong lịch sử thảm họa cháy rừng toàn cầu.

Cháy rừng ở Bolivia năm 2010

Tháng 8/2010, Bolivia trải qua một trong những thảm họa cháy rừng tồi tệ nhất. Hơn 25.000 đám cháy bùng phát dữ dội trên khắp lãnh thổ nước này, thiêu rụi khoảng 1,5 triệu ha rừng với phần lớn thiệt hại tập trung tại khu vực Amazon.

Khói dày đặc bao trùm bầu trời khiến hàng loạt chuyến bay bị hủy bỏ, buộc chính phủ Bolivia phải tuyên bố tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc. Giới chức cho biết nguyên nhân chính là do nông dân sử dụng phương pháp đốt rừng để dọn đất canh tác, kết hợp với tình trạng khô hạn nghiêm trọng kéo dài suốt mùa hè khiến thảm thực vật dễ bắt lửa hơn bao giờ hết.

Lính cứu hoả đang xem xét đám cháy. (Ảnh: Reuters)

Đại hỏa hoạn Connecticut năm 1910 (Mỹ)

Vào mùa hè năm 1910, một trong những trận cháy rừng tàn khốc nhất lịch sử Mỹ bùng phát tại hai bang Idaho và Montana. Gió lớn thổi bùng các đám cháy nhỏ rải rác, hợp nhất chúng thành một biển lửa thiêu rụi hơn 1,2 triệu ha rừng.

Vụ cháy khiến 85 người thiệt mạng, chủ yếu là lính cứu hỏa và dân thường không kịp sơ tán. Từ sau thảm họa, nhiều chính sách kiểm soát cháy rừng và phát triển lực lượng cứu hỏa chuyên nghiệp đã được triển khai, đặt nền móng cho hệ thống quản lý rừng hiện đại ngày nay.

Cháy rừng Richardson Backcountry năm 2011 (Canada)

Vụ cháy rừng Richardson Backcountry bùng phát vào tháng 5/2011 tại tỉnh Alberta, Canada. Đây là vụ cháy rừng lớn nhất kể từ vụ cháy Chinchaga năm 1950. Ngọn lửa thiêu rụi gần 688.000 ha rừng và dẫn đến hàng loạt cuộc sơ tán.

Theo chính quyền, nguyên nhân dẫn đến vụ cháy do hoạt động của con người. Tuy nhiên, điều kiện thời tiết cực kỳ khô hạn, nhiệt độ cao bất thường và gió mạnh làm trầm trọng thêm mức độ nghiêm trọng của vụ cháy.

Cháy rừng Manitoba năm 1989 (Canada)

Mùa hè năm 1989 ghi nhận thảm họa cháy rừng nghiêm trọng nhất trong lịch sử tỉnh Manitoba, Canada. Từ giữa tháng 5 đến đầu tháng 8, tổng cộng 1.147 vụ cháy rừng bùng phát, thiêu rụi gần 3,3 triệu ha rừng, buộc 24.500 người dân từ 32 cộng đồng phải sơ tán khẩn cấp.

Nguyên nhân của các vụ cháy cho thấy sự phân hóaF rõ rệt theo thời gian, nếu tháng 5 chủ yếu do con người gây ra, thì đến tháng 7, phần lớn các vụ cháy là hậu quả của những trận sét đánh dữ dội. Chi phí cho công tác cứu hỏa lên tới 52 triệu USD.

Cháy rừng Texas năm 2024 (Mỹ)

Vào cuối tháng 2/2024, hàng loạt vụ cháy rừng dữ dội bùng phát tại bang Texas (Mỹ), trong đó nghiêm trọng nhất là vụ cháy mang tên Smokehouse Creek tại hạt Hutchinson. Với diện tích bị thiêu rụi lên tới 4,7 triệu ha, đây được ghi nhận là vụ cháy rừng lớn nhất trong lịch sử Texas.

Vụ cháy này vượt qua quy mô của vụ hỏa hoạn ở Khu phức hợp East Amarillo năm 2006, vốn thiêu rụi gần 1 triệu mẫu Anh. Không chỉ lập kỷ lục ở Texas, Smokehouse Creek Fire hiện cũng là vụ cháy rừng lớn thứ hai và có sức tàn phá khốc liệt nhất từng được ghi nhận trên toàn nước Mỹ.

https://vtcnews.vn/11-vu-chay-rung-tan-khoc-nhat-tung-am-anh-the-gioi-ar958581.html