Gia Lai: Hiểm họa dưới những chiếc giếng sâu

Những cái bẫy chết người

Gia Lai vào đỉnh mùa khô của năm, mạch nước mặt, kể cả nước ngầm ngày càng cạn kiệt, suy giảm. Thế nên, cứ qua vài mùa khô, những chiếc giếng phải đào, vét sâu thêm vài mét nữa mới có nước. Nghề đào giếng cũng ra đời nhiều năm nay trên mảnh đất cao nguyên. Nhưng đi với nghề này là những vụ tai nạn thương tâm dưới những chiếc giếng sâu. Có năm, trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã xảy ra vụ 2-3 người trong một gia đình tử vong dưới giếng vì ngạt khí. Dù hiểm nguy, nhưng phu giếng là công việc cho thu nhập khi Tây Nguyên vào mùa khô.

Điều đáng lo ngại nhất, chính là những phu giếng ở trong làng bà con đồng bào dân tộc thiểu số. Chỉ cần xà beng, thuổng, dây thừng, gàu đất… và chút kinh nghiệm học lỏm là những phu giếng này đã có thể “khởi nghiệp”. Trong khi đó, những kiến thức về đảm bảo an toàn khi xuống giếng thì hầu như phu giếng không có. Đặc biệt là những chiếc giếng cũ, lâu ngày không sử dụng tích tụ một lượng khí độc bên dưới và chúng trở thành những “cái bẫy” chết người.

Mới đây nhất, vào khoảng 14 giờ ngày 15.5, một vụ tai nạn ngạt khí xảy ra trên địa bàn xã Kông Htok (huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai) khiến 1 người tử vong và 4 người khác bị thương ngay trong một chiếc giếng. Trước đó, chiều ngày 14.5, anh Siu Mang (sinh năm 1988, trú tại làng Ser, xã Kông Htok) quyết định đào thêm vài mét vì chiếc giếng của gia đình đã cạn nước lâu ngày. Mua 2 lít xăng, anh Mang bỏ xuống giếng cùng với rơm để đốt nhằm tiêu diệt côn trùng bên trong giếng. Thế nhưng, dù ném lửa xuống phía dưới nhưng xăng cũng không thể cháy bởi đầy khí độc bên dưới.

Là phu giếng tay ngang, anh Mang không hề biết những điều đó. Đến khoảng 14 giờ ngày 15.5, khi leo xuống giếng thì anh Mang bị ngạt khí và rơi xuống đáy giếng có độ sâu 25m. Thấy vậy, 1 người dân làng leo xuống cứu nhưng cũng bị ngạt khí và nằm bất tỉnh dưới đáy giếng cùng với nạn nhân trước, 3 người khác lần lượt xuống nhưng bị ngạt khí nên được đưa lên. Dù lực lượng chức năng tích cực cứu hộ, cứu nạn nhưng chỉ cứu được 1 nạn nhân, riêng anh Siu Mang đã tử vong dưới giếng.

Cách đó một tháng, 2 anh em cọc chèo là Rơ Châm Đeo (sinh năm 1975) và Siu Nghel (sinh năm 1988, cùng trú tại thôn Phú Quang, xã Ia Hrú, huyện Chư Pưh, tỉnh Gia Lai) xuống giếng nước của gia đình để nạo vét. Giếng cũ, sử dụng lâu ngày và sâu trên 20m nhưng trước khi xuống đã không được xử lý. Thế nên, cả 2 anh em đều gặp nạn dưới giếng sâu. Dù được đưa đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Gia Lai cấp cứu ngay sau đó, nhưng cả 2 nạn nhân đều không qua khỏi.

Bất chấp mạng sống

Chúng tôi theo chân một nhóm phu giếng ở xã Al Bá (huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai) và không khỏi rùng mình khi chứng kiến những “tay ngang” này. Có lẽ câu ví “ăn cơm dương gian, làm việc âm phủ” không ngoa đối với những thợ đào giếng nơi này. Bên rẫy càphê khô hạn, chiếc giếng đường kính khoảng 1m, sâu hun hút trên 20m vẫn chưa có nước. Bên dưới là khoảng tối le lói mà thợ đào giếng đang dùng từng nhát thuổng để đào đất. Phía trên, chỉ hệ thống ròng rọc thô sơ, lát vài tấm gỗ và sợi dây thừng nhựa kéo lên từng xô đất.

Trưởng nhóm phu giếng ở đây là anh Brel, kể về cái nghề của mình: “Mình đào giếng bấy lâu nay trong làng, cứ mùa khô là đào giếng ở những rẫy thiếu nguồn nước tưới. Đồ nghề của thợ đào giếng cũng chỉ thế này thôi! Nếu có trục trặc thì không biết thế nào. Biết là nguy hiểm nhưng mà không có nước thì phải cố thôi!”

Cũng như anh Brel và những phu giếng khác, nỗi ám ảnh nhất chính là những chiếc giếng đã sử dụng lâu ngày, đậy nắp hoặc đã lâu không sử dụng. Bởi nhìn xuống thấy bình thường nhưng phía dưới đó là “cái bẫy” chết người giăng sẵn. “Nếu không kiểm tra kỹ, thì dưới giếng sâu là khí độc do lá cây tích tụ, lâu ngày không nạo vét… Nhiều người vì chủ quan, không kiểm tra, nhiễm khí độc rồi lịm dần, không kịp kêu lên tiếng nào bỏ mạng dưới giếng sâu” - anh Brel cho biết. Thế nên, mỗi lần nhận nạo, vét lại giếng cũ, nhóm thợ của Brel thắp nến thả dần xuống, nếu nến tắt thì bên dưới đang đầy khí độc. Thợ giếng phải mở nắp giếng, buộc dây vào những nhánh cây thả xuống, kéo lên nhiều lần hoặc dùng quạt máy đẩy gió xuống để thoáng khí và vài ngày sau, nhóm thợ Brel phải mới dám xuống bên dưới làm việc.

Trên thực tế, không phải ai cũng đủ hiểu biết về quy trình an toàn mỗi khi nạo vét lại giếng cũ. Việc thiếu kiến thức hay chủ quan trong quá trình nạo vét giếng đã dẫn đến nhiều vụ tai nạn thương tâm. Khi mực nước ngầm đang sụt giảm nghiêm trọng thì nhu cầu nạo vét giếng cũ ngày càng gia tăng. Và những “cái bẫy” chết người đó vẫn chực chờ mỗi khi Tây Nguyên vào mùa khô, khi người dân quay cuồng tìm mọi cách chống hạn cũng như tìm nước sinh hoạt.

Thiết nghĩ, chính quyền các địa phương cần tăng cường hơn nữa công tác khuyến cáo người dân về những nguy cơ cũng như phổ biến những kiến thức cơ bản về an toàn lao động nhằm tránh những tai nạn đáng tiếc trong quá trình đào, nạo vét giếng ở Tây Nguyên.

MINH TÂN

Bé hai tuổi rơi xuống giếng sâu 180 mét Một chiến dịch lớn đang diễn ra để giải cứu bé Sujith Wilson, 2 tuổi, bị mắc kẹt dưới một giếng khoan hẹp ở bang Tamil Nadu ...

Voi hoang đi lạc ngã xuống giếng sâu 6m Nhóm cứu hộ từ Cục Kiểm lâm Burdwan, Ấn Độ phải dùng tới cần cẩu mới có thể kéo con vật nặng hơn hai tấn ...