“Tuyền kỳ tuyệt xướng” Tô Huệ: Dùng “Tuyền ki đồ” giành lại chồng

Tô Huệ, người Thủy Bình (nay là huyện Vũ Công, Thiểm Tây), giỏi chắp nối văn tự, là một trong ba đại tài nữ thời Ngụy Tấn, là tập đại thành của thể thơ Hồi văn, tác phẩm truyền thế chỉ còn một bức gấm dệt thêu các màu khác nhau “Tuyền ki đồ”.

“Tấn thư – Liệt nữ truyện” có chép, Tô Phường huyện Vũ Công có một thiếu nữ, tên Huệ, tự Nhược Lan, là con gái thứ 3 của huyện lệnh Trần Lưu Tô Đạo Chất. Nhược Lan từ nhỏ thiên chất thông tuệ, 3 tuổi học chữ, 5 tuổi học thơ, 7 tuổi học vẽ, 9 tuổi học thêu, 12 tuổi học dệt gấm, đến tuổi cập kê đã là khuê nữ thư hương tư dung kiều diễm, người đến ướm hỏi, nườm nượp không ngừng, nhưng ngôn từ đều là những kẻ tầm thường, chẳng ai lọt vào mắt xanh của Tô Huệ.

tuyen ky tuyet xuong to hue dung tuyen ki do gianh lai chong

Tô Huệ, tự Nhược Lan người Thủy Bình (nay là huyện Vũ Công, Thiểm Tây), là một tài nữ thời Tiền Tần Phù Kiên, khoảng thời kỳ Ngũ Hồ thập lục quốc trong lịch sử Trung Quốc. Ảnh dẫn theo wikipedia.org.

Năm 16 tuổi, Tô Huệ theo cha đi du lãm chùa A Dục Vương nổi tiếng Chu Nguyên, trên bờ hồ phía tây chùa trông thấy một thiếu niên khôi ngô tuấn tú đang ngửa người bắn cung tên, tiếng dây cung vang lên, mũi tên vút đi, những con chim bay theo những âm thanh đó mà rơi xuống. Khi anh ta cúi người bắn xuống nước, mặt nước nổi lên những con cá dính tên, đúng là tên bắn bách phát bách trúng. Trên bờ hồ, anh ta rút bảo kiếm ra khỏi vỏ, ánh sáng lạnh lóe sáng, ép lên mấy cuốn kinh sách. Nhược Lan bỗng nảy sinh tình cảm ngưỡng mộ, trong lúc trò chuyện được biết chàng trai này là Đậu Thao. Hai bên phụ mẫu đứng ra, Đậu Thao và Tô Huệ kết phu thê vào năm Kiến Nguyên thứ 14 đời Tiền Tần (năm 374).

Theo “Tấn thư – Đậu Thao thê Tô Thị truyện”, và “Chức cẩm hồi văn thi tự” trong “Giang yêm biệt phú” của Lý Thiện Thiếu có nói, có thể thấy sau khi Phù Kiên nắm quyền, Đậu Thao cảm thấy tài lược văn võ đã có cơ hội thi triển, vào làm quan cho triều Tiền Tần, chính tích nổi bật, nhiều lần lập chiến công, được thăng làm thứ sử Tần Châu. Sau đó bị gian thần đố kỵ công lao và tài năng, gièm pha hãm hại, bị xử tội lưu đày ở Lưu Sa (vùng sa mạc Bạch Long Than, Tân Cương ngày nay), tại cổng bắc thành chùa A Dục Vương thề non biển với vợ Tô Huệ, rồi gạt lệ cáo biệt.

Tô Huệ tỏ rõ tình yêu trung trinh không đổi đối với Đậu Thao, đợi anh trở lại đoàn viên, bể cạn đá mòn chẳng đổi lòng, thề chết không cải giá. Nhưng Đậu Thao sau khi đến Lưu Sa lại tìm người đàn bà mới, Tô Huệ biết tin, từ nhớ nhương chuyển sang uất hận. Dưới trăng trước hoa, trước đèn chốn khuê phòng, cô đơn oán hận, ngâm tụng thành thơ. Sau đó bỗng nảy sinh những ý tưởng kỳ lạ, lại qua nhiều lần cân nhắc thôi xao ý tứ, đem thơ từ viết ra sắp xếp ẩn chứa trong 29 hàng chữ. Sau đó lòng đầy ưu tư, quên ăn quên ngủ dệt thơ từ lên trên tấm lụa gấm 8 tấc. Tô Huệ gọi bức lụa gấm này là “Tuyền ki đồ”, gửi cho Đậu Thao bội bạc.

Đậu Thao đọc đến những câu thơ tình ý chân thành bi thiết, lương tâm khởi phát, hận mình hành vi phóng túng, đuổi người tình Triệu Dương Đài về Quan Trung, chuẩn bị xe và lễ nghênh đón Tô Huệ đến Hàm Dương. Từ đó tình cảm phu thê lại nồng thắm như xưa. Cũng vì sự việc này mà Đậu Thao bị người đời chê trách.

“Tuyền ki đồ” là chiếc khăn tay vuông 8 tấc. Hình gốc là màu đỏ, vàng, xanh, trắng, đen, tím. Dùng chỉ ngũ sắc dệt và thêu, chứa đựng 841 chữ, chia làm 29 hàng. Bên ngoài và bên trong tạo thành hình chữ “Tỉnh” (9 ô vuông), chữ màu đỏ, 4 góc ngang dọc đều là 6 chữ màu đen, trên dưới dọc 6 chữ ngang 16 chữ, và phải trái dọc 13 chữ, ngang 6 chữ, đều là các chữ màu xanh. Giữa chữ “Tỉnh” (ô vuông chính giữa) trên dưới dọc 4 chữ, ngang 5 chữ, và trái phải dọc 5 chữ, ngang 4 chữ, 4 góc ô vuông chính giữa mỗi góc 3 chữ màu vàng.

tuyen ky tuyet xuong to hue dung tuyen ki do gianh lai chong

Tô Huệ và bài Tuyền ki đồ nổi tiếng. Ảnh dẫn theo wikipedia.org.

Ngang dọc, xoay tròn, xuôi ngược đọc đều thành câu, có thể tổ hợp thành các thể thơ tam ngôn, tứ ngôn, ngũ ngôn, lục ngôn, thất ngôn, tổng có 7.958 bài. Mỗi bài thơ ngữ cú tiết tấu rõ ràng, đối ngẫu chỉnh tề, vận luật hài hòa. Như tố cáo như oán trách, tình chân thành, ý thiết tha. Đọc lên, chỗ thương cảm làm người ta rơi lệ, chỗ vui vẻ làm người ta gạt lệ phá lên cười, thật đúng là diệu thủ thiên thành.

Tô Huệ đa tài đa nghệ, còn là một nữ thi sỹ sáng tác năng suất cao. Có sách ghi chép, cô ngoài “Tuyền ki đồ” ra còn viết trên 5 nghìn bài thơ, đáng tiếc đều đã thất lạc, không ai tìm được.

Về ảnh hưởng thơ ca, từ sau thời cô, hơn nghìn năm nay, rất nhiều văn nhân học sỹ dũng sáng tác nhiều bài thơ từ thể hồi văn, như Vương Dung nước Tề thời Nam Triều, Phan Mạnh Dương, Trương Tiến đời Đường, Vương An Thạch, Tô Thức, Lý Ngẫu đời Tống, Thanh Hiển Tổ, Trương Phần đời Minh, Trương Hoài, Khưu Quỳnh Sơn, Tạ Mặc Khanh đời Thanh v.v… , cũng đều viết các vài thơ thể hồi văn. Nhưng có thể giống “Tuyền ki đồ” của Tô Nhược Lan, có thể đọc thành mấy nghìn bài, thì đến nay vẫn chưa có. Nhưng thơ từ hồi văn người đời sau cũng có sáng tạo: có thơ từ có thể đọc ngược câu, có thơ từ điểm phá câu gốc, đọc ngược cấu thành thơ từ cùng thể. Cũng có câu thơ đọc ngược biến thành thơ từ, độ khó dần dần gia tăng.

Sau này, thơ từ hồi văn bất luận là có biến đổi thế nào, Tô Nhược Lan vẫn là người sáng lập, là người thầy vỡ lòng cho tất cả các thi nhân thể hồi văn.

tuyen ky tuyet xuong to hue dung tuyen ki do gianh lai chong Hồ sơ “phức tạp” của nhà báo mất tích khiến Mỹ-Thổ-Saudi lục đục

Nhà báo Mỹ gốc Saudi Arabia Jamal Khashoggi mất tích có một quá khứ “phức tạp” bao gồm mối liên hệ với Osama bin Laden ...

tuyen ky tuyet xuong to hue dung tuyen ki do gianh lai chong Phận thảm những công chúa cuối cùng của hậu cung Trung Quốc

Sinh ra trong gia đình hoàng tộc, cứ tưởng cuộc sống, tình yêu luôn là màu hồng... nào ngờ có những nàng công chúa quá ...

tuyen ky tuyet xuong to hue dung tuyen ki do gianh lai chong Những đòn đánh ghen man rợ, khủng khiếp nhất chốn hậu cung xưa

Trong cuộc chiến chốn hậu cung của các hoàng đế Trung Hoa, các bà hoàng, phi tần mỹ nữ có những chiêu đánh ghen cay ...

tuyen ky tuyet xuong to hue dung tuyen ki do gianh lai chong Những cuốn sách đấu đá hậu cung tàn khốc không kém \'Diên Hy công lược\'

Những âm mưu nhớp nhúa, những hành động bạo tàn, những kìm nén dữ dội... của cuộc tranh quyền đoạt vị chốn cung đình được ...

/ http://danviet.vn